|
ÖZET
Pirimkul Kadirov, kaleme aldığı birçok hikâye, roman ve bilimsel makaleleri ile Çağdaş Özbek edebiyatının önemli yazarları arasına girmiştir. Toplumsal ve tarihsel romanları ile ön plana çıkan Kadirov, realist bir bakış açısıyla olayları yansıtmaya çalışır. Kadirov’un 1958 yıllında neşredilen Üç Kök (Üç İldiz), hem yazarın ilk romanı hem de sosyal romanlarının ilki olma özelliğini taşır. Roman, 1956 yılında Stalin’den sonra Sovyetler Birliği’nin başına geçen Nikita Kruşçev dönemini anlatır. Kruşçev dönemi, Stalin’in baskıcı politikasının ortadan kalktığı, demokratikleşme sürecinin başladığı bir dönemdir. Kadirov, bu özgür ortamdan yararlanarak Üç Kök romanını kaleme alır. Üniversitede makamlarını kötüye kullanan yöneticiler ile buna karşı çıkan öğrenciler romanın ana eksenini oluşturur. Çalışmada, olay örgüsü, figürler, zaman, mekân, dil, üslup, anlatım ve tema gibi özellikler değerlendirilerek Kadirov’un roman sanatındaki başarısı ortaya çıkarılmaya, Çağdaş Özbek Edebiyatı içerisindeki yeri belirlenmeye çalışılmıştır.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Pirimkul Kadirov, Çağdaş Özbek Edebiyatı, Üç Kök romanı, Roman tahlili.
ABSTRACT
Pirimkul Kadirov, is one of the important authors of modern Uzbek literature with many stories, novels and scientific articles he wrote. Kadirov who came to forefront with his historical and public novels tried to reflect events with a realistic point of view. Üç İldiz novel written by Kadirov in 1958, is authors first novel and also first of his social novels. The novel tells the period of Nikita Kruscev who became the ruler of Soviet Union in 1956 after Stalin. Kruscev era was a period when suppressive policy of Stalin was removed and democratization process started. Kadirov wrote Üç İldiz novel by taking advantage of this free period. The main frame of the novel consists of between managers who misused their authorities and students who tried to resist this situation. The success of Kadirov in art of novel was emphasized by evaluating properties such as course of events, list of characters, time, locality, language, style, narration and theme in order to determine his place in modern Uzbek literature.
KEY WORDS
Pirimkul Kadirov, modern Uzbek literature, Üç İldiz novel, novel analysis.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
AKTAŞ Şerif (2000) Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Ankara: Akçağ yayınları.
AYTAÇ Gürsel (2012) Çağdaş Türk Romanı Üzerine İncelemeler, Ankara: Doğubatı yayınları.
BALTABAYEV H., A. RASULOV, A. ARİPOV vd. (2008) Mehrga Yogrulgan İcad: Pirimkul Kadirov İcadı Edibler ve Münekkidler Telkinide,Taşkent. Ali Şir Nevai Özbekistan Milli Kütüphanesi Neşriyatı.
BOURNEUR R., R. QUELLET (1989) Roman Dünyası ve İncelemesi (Çeviren: Hüseyin Gümüş) Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
ÇETİN Nurullah (2012) Roman Çözümleme Yöntemi, Ankara: Öncü Kitap.
GÜLENDAM Ramazan (2006), Türk Romanında Kadın Kimliği. Erzurum: Salkımsöğüt yayınları.
KADİROV Pirimkul (1979) Üç İldiz. Taşkent: Gafur Gulam Edebiyat ve Sa’nat Neşriyatı.
KERİMOV, N., B. NAZAROV, U. NARMATOV (1995) 20. Asr Özbek Edebiyatı. Taşkent: Okıtuvçı Neşriyat.
KUÇKARTAYEV İristay (1999) Özbek Romanı Üzerine, IV. Türk Dünyası Yazarlar Kurultayı Bildirileri (haz. İsmet Çetin - Hasan Avni Yüksel), s. 99-107.
KATTABEKOV A., S. MEMECANOV, B. NAZAROV vd. (1990) Özbek Sovet Edebiyatı Tarihi. Taşkent: Okıtuvçi Neşriyat.
NARMATOV U., F. AÇIK (2007) Türk Dünyası Edebiyat Tarihi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları C.9.
SÖYLEMEZ Orhan (2001) Hayatın Manası (Sohbet), Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.16. (Kadirov’un 1990 yılında Şark Yıldızı dergisinde yayınlanan “Yaşaşnin Manasi” adlı roportajının çevirisidir.)
ŞÜKÜR Sadık (1989) Til, Tarih, Muhabbet (Röportaj), Yaşlık Dergisi, Yaş Gvardiya Neşriyatı.
TEKELİ İlhan (2007) Tarih Bilinci ve Gençlik. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
TEKİN Mehmet (2012) Roman Sanatı Romanın Unsurları 1. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Yazışma / Correspondence:
Erhan Giray Araş. Gör., Artvin Çoruh Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı.
Adres: Artvin Çoruh Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Seyitler Yerleşkesi, 08000 TÜRKİYE.
E-posta: erhangiraytde@gmail.com
Alındığı Tarih/Received Mayıs/May 15 2015
|
|
|