ÖZET
Kaşkaylar, bugün İran’ın güneybatısında yer alan Fars eyaletinde ve Kaşkay İli dairesinde yaşayan Türk topluluğunun adıdır. Konar-göçer olarak yaşamaya devam eden Kaşkaylar günümüzde artık büyük oranda yerleşik hayata geçmiş durumdadırlar. Kaşkay Türkçesinde “şart” anlamı {-sA} ekinin yanında ayrıca başka yapılarla kodlanmıştır. Ortaya çıkan çeşitlenme, işaretleyicilerin zaman içerisinde farklı işlevleri üstlenmesinden kaynaklanmıştır. Bu gelişmede bölgedeki diğer dillerle temaslar sonucunda gerçekleşen kopyalamaların da rolü olmuştur. Eldeki çalışmada Kaşkay Türkçesindeki “şart” bildiren yapılar ortaya konulmuştur. Bunun yanında söz konusu yapıların biçimbilgisi ve sözdizimi açısından taşıdığı özellikler ile dil ilişkileri sonucunda uğradığı dönüşümlere dikkat çekilmiştir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
İran’daki Türkçe değişkeler, Kaşkay Türkçesi, dil bilgisi, şart.

ABSTRACT
Kashkay Turks are the people living in Fars Province and Kashkay homeland located in the southwest of Iran. Kashkay people who continue to live as migrant-settler have become sedentary to a large extent nowadays.  “Conditional” in Kashkay has been coded by some other structures beside {-sA} affix. This variation has originated from grammatical markers undertaking different functions over time.  The other effect to this development is the role of copying from other languages as a result of contacts. In this study, “conditionals” from Kashkay was introduced. Besides, the characteristics of these structures in terms of morphology and syntax, and the transformations arising from the language contact were remarked.

KEY WORDS
Turkish varieties of Iran, Kashkay, grammar, condition.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

ADAMOVİĆ, M. (1985) Konjugationsgeschichte der Türkischen Sprache. Leiden-E. J. Brill.
AKALIN, Ş. H. (2004) “Dede Korkut Kitabında Geçen Bir Cümle Türü Üzerine”. TDAY Belleten 1998/I, 1-28.
BANGUOĞLU, T. (2004) Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
BOESCHOTEN, H. (1998) “The Speakers of Turkic Languages”. The Turkic Languages, (ed. L. Johanson, Eva A. Csató), London, New York, 1-15.
BOSNALI, S. (2009) “Halaç Türkçesinde Buyruk, İstek, Şart ve Gereklilik Tümceleri”. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi UTEK 2007. Bildiriler. Türkçenin Sözdizimi, (ed. Hayati Develi), 4, C.1 İstanbul, 103-114.
CAFEROĞLU, A. – G. DOERFER (1959) “Das Azerbeidschanische”. Philologiae Turcicae Fundamenta, Wiesbaden, 280-307.
CEMİLOĞLU, İ. (1994) 14. Yüzyıla Ait Bir Kısas-ı Enbiyâ Nüshası Üzerinde Sentaks İncelemesi. Ankara: TDK Yayınları.
ÇELİK, M. (1997) Kaşkay Türkçesi (Giriş, İnceleme, Metinler, Sözlük). Yayımlanmamış Doktora Tezi,  Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÇELİK, M. (2014) Kaşkay Türkçesi Metinleri (Giriş-Metinler-Seçme Sözlük-Ekler). Ankara: Gece Kitaplığı.
DÉNY, J. (1941) Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi). (Çev. A. Ulvi Elöve), İstanbul.
DEVELİ, H. (1997) “{sA} Morfemli Yardımcı Cümleler ve Bunlarla Kurulan Birleşik Cümleler Üzerinde Bir İnceleme”. TDAY Belleten 1995, 115-152.
DOERFER, G. (1998) “Turkic Languages of İran”. The Turkic Languages, (ed. L. JOHANSON, E. A. CSATÓ), London, New York, 272-282.
DOĞAN, T. (2010) Urmiye Ağızları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ERGİN, M (1997) Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
GÖKDAĞ, B. A. (2012) Halaç Türkçesi Metinleri. Qarşu Baluqqa Selam. Ankara: Vizyon Yayınevi.
GÖKSEL, A.- C. KERSLAKE (2005) Turkish, A Comprehensive Grammar. London: Routledge.
GÜLSEVİN, G. (1990) “Türkçede -sA Şart Gerundiumu Üzerine”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, Kasım, C. II, S, 467, 276-279.
GÜNDÜZ, M. (2010) Kaşkay Atasözlerinde Ad Aktarmaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
HEYET, C. (2008) Türk Dilinin ve Lehçelerinin Tarihî Seyri. (çev. Mürsel ÖZTÜRK), Ankara: TDK Yayınları.
KANAR, M. (2011) Farsça Dilbilgisi. Konuşma, Çeviri Tekniği. Farsça-Türkçe/Türkçe-Farsça Sözlük.  İstanbul: Say Yayınları.
KARAHAN, L. (1994) “-sa/-se Eki Hakkında”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, Aralık, C. II, S, 516,  471-474.
KARAHAN, L. (2006) Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Grameri I-Fiil-Basit Çekim (2006). Ankara: TDK Yayınları.
KIRAL, F. (2005) Modal Constructions in Turkic of Iran.  Linguistic Convergence and Areal Diffusion, Case Studies from Iranian, Semitic and Turkic, (ed. E. A. CSATÓ, B. ISAKSSON, C. JAHANİ), London, New York, 285-295.
KORKMAZ, Z. (1995) “-sa / -se Dilek-Şart Kipi Eklerinde Bir Yapı Birliği Var mıdır?” Türk Dili Üzerine Araştırmalar I, 160-167, Ankara: TDK Yayınları.
KORKMAZ, Z. (2003) Türkiye Türkçesi Grameri: Şekil Bilgisi. Ankara: TDK Yayınları.
MACE, J. (2003) Persian Grammar. USA: Roudledge Curzon.
MANSUROĞLU, M. (1955) “Türkçede Cümle Çeşitleri ve Bağlayıcıları”. TDAY Belleten 1955, 59-71.
ÖZTÜRK, M. (1988) Farsça Dilbilgisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
TEKİN, Ş. (1966) “Uygurcada Yardımcı Cümleler Üzerine Bir Deneme”. TDAY Belleten 1965, 35-63.
TEKİN, T. (2005) Çağdaş Türk Dilleri. Makaleler 3. Ankara: TDK Yayınları.
TEKİN, Ş. (1992) “Eski Türkçe”. Türk Dünyası El Kitabı, C. 2, 69-119, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını.
TULU, S. (2009) Horasan Türklerinden Folklor Derlemeleri. Bocnurd Ağzı, Konya: Kömen Yayınları.
TULUM, M. (1978) Sinan Paşa-Ma’arif-nâme, Metin ve Ki’li Birleşik Cümleler Üzerinde Bir İnceleme. İstanbul.
TULUM, M. (1994) “Orhon Yazıtlarında Birleşik Cümleler ve Baş Cümle İle Yardımcı Cümle İlişkileri”. TDAY Belleten 1990, 193-205.
TÜRKYILMAZ, F. (1999) Tasarlama Kiplerinin İşlevleri. Ankara: TDK Yayınları.
YAGHOOBİ, V. (2011) Bir Kaşkay Türk Şiiri Antolojisi: Ḳaşḳā’i Şiʽri yā Āsār-i Şuʽarā-yi Ḳaşḳā’î. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
YAYLAGÜL, Ö. (2012) “Türkiye Türkçesindeki -sA Biçimbirimsiz Şartlı Kuruluşlar”, V. Uluslar arası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 19-22 Aralık, Denizli.