ÖZET
Bu çalışmanın konusu, Türk tarihçiliğinin henüz ilgilenmediği bir alanı, psikoloji tarihini, psikoloji ile siyasi iktidar ilişkisi bağlamında incelemektir. Bunun için Türk psikolojisinin kurucularının yazılarından yararlandık. Psikoloji tarihi yalnız psikoloji sahasındaki meseleler değildir. Onu Türk düşünce ve sosyal tarihi içine yerleştirmek gerekiyor. Bu açıdan değerlendirildiğinde psikolojinin temel rolü eğitim reformunun gerçekleştirilmesi ve modernleşme sürecinin başarılı bir şekilde yürütülmesi olmuştur. Psikoloji ve pedagoji iktidar için eğitim reformunda kullanılacak bir araçtır. Dolayısıyla yöneticilerin ilgisini çeken psikolojinin teorik yanı değil uygulama yönüdür. İktidar hedefe ulaşmakta yardımını istediği psikolojiye gerekli kurumsal ve maddi desteği sağlamıştır. İstanbul’daki psikoloji ve pedagoji bölümlerinin çalışma konularına genel bir bakış onların da kendilerinden beklenenin farkında olduklarını gösteriyor. Ancak ilk uzmanlar eğitimde psikolojiye bilimsel eğitim ve sosyal disiplin aracı olarak kullanmakta birleşseler de nasıl kullanılacağı ve hangi hususların öne çıkarılacağı konusunda az çok birbirlerinden ayrılıyorlardı. Üzerinde durulması gereken bir diğer nokta, Türk psikologların dönemlerinin meselelerini takip ettikleri ve psikolojiye dayalı çözüm önerilerini iktidarın bilgisine sunduklarıdır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Türk Psikolojisi, Türk Modernleşmesi, Eğitim Reformu, Türk Pedagojisi.

ABSTRACT
The subject of this work is one that has to date been largely ignored by historians of Turkish psychology:  the  relationship between psychology and political power. To investigate this matter, we drew upon the writings of the framers of Turkish psychology. The history of psychology should not only be considered from the subject of psychology per se, but, rather, also should also include such topics as Turkish thought and social history. It is when it is viewed from this perspective that psychology's fundamental role in the processes of educational reform and modernization can be successfully realized.  Because psychology and pedagogy are tools that the government uses in educational reform, it is the practical, rather than theoretical, aspects of psychology that draw the attention of the administrators. Governments are willing to provide both corporate and material support to those fields within psychology that they believe will help them achieve their objectives. A general look at the kinds of topics being chosen as research topics by psychology and pedagogy departments in Istanbul demonstrates an awareness of what is being expected of them. However, even if early specialists were in accord regarding the role of psychology as a tool in education, science-based education, and social discipline, they differentiated to various degrees as to how and in what respects it should be utilized. Another point that needs consideration is to what degree Turkish psychologists followed the issues of their current times and how they presented psychology-based proposal solutions to the relative authorities.

KEY WORDS
Turkish psychology, Turkish modernisation, educational reformism in early Turkish Republic, Turkish pedagogy.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

M. ALİ AYNİ (1331/1915) Terbiyeye Aid Tatbikatla Birlikte Ruhiyât Dersleri, İstanbul.
ANTEL Sadrettin Celâl (1931) Yeni Terbiye ve Tedris Tekniği, İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
ANTEL Sadrettin Celâl (1938) Yarının Mektepleri (J. Dewey’den Tercüme), İstanbul: Kanaat Kitabevi.
ANTEL Sadrettin Celâl (1939) Maarifimiz ve Meseleleri, İstanbul: Remzi Kitabevi.
AVELING  F. (1935) Psikoloji, Çeviren Dr. İzzettin, İstanbul: Selamet Matbaası.
BATUR Sertan (2006) “Türkiye’de Psikolojinin Kurumsallaşmasında Toplumsal ve Politik Belirleyenler”, Toplum ve Bilim, Sayı 107.
BATUR Sertan (2003) “Türkiye’de Psikoloji Tarihi Yazımı Üzerine”, Toplum ve Bilim, Sayı 98.
BAYTEKİN Serhat Buhari (2007) Mustafa Şekip Tunç’un Sosyal ve Siyasal Düşüncesi, Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
ÇAKALOZ Hayri (1944) Ruhbilim, 2. Baskı, İzmir: Nefaset Matbaası.
DEWEY John (1989) “Türkiye Maarifi Hakkında Rapor (1924)”, XIII. Milli Eğitim Şûrası, 13-17 Kasım 1989.
ERGİN Osman Nuri (1943) Türkiye Maarif Tarihi, İstanbul: Osmanbey Matbaası, Cilt 5.
ERTAN Veli (1992) “Mustafa Rahmi Balaban”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), Cilt 5: 1-2.
İBRAHİM ALAEDDİN (GÖVSA) (1929) Ruhiyat ve Terbiye Köy Muallim Mekteplerine Mahsus, İstanbul: Devlet Matbaası.
İREM Nazım (2002), “Mustafa Şekip Tunç”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık, III, Ed. Uygur KOCABAŞOĞLU, İstanbul: İletişim Yay.
İREM Nazım (1999) “Muhafazakâr Modernlik, Diğer Batı ve Türkiye’de Bergsonculuk”, Toplum ve Bilim, 82 Güz.
KARA İsmail (2013) “Nurettin Topçu”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), Cilt 41.
KILIÇ Rüya (2015) “Türkiye’de Modern Psikolojinin Tarihi: “İlm-i Ahvâl-i Ruh - İlmü’n-Nefs -Ruhiyat”, Kebikeç, 40: 21-36.
Dr. KÜHNE (1939) Meslekî Terbiyenin İnkişafına Dair Raporu, İstanbul: Devlet Basımevi.
MALCHE Albert (1939) Yeni Terbiyenin Prensipleri, Türkçeye Çeviren Sabri Esat SİYAVUŞGİL, İstanbul.
MOLLAER Fırat (2013) “Mustafa Şekip Tunç”, TDVİA, Cilt 41.
MUSTAFA RAHMİ (BALABAN) (1339/1923) Gazi Paşa Hazretlerinin Maarif Umdesi ve Asrî Terbiye ve Maarif, Ankara.
ÖZAKPINAR Yılmaz (2013) “Mümtaz Turhan”, TDVİA, Cilt 41.
PETERS W. (1940) “İstanbul Üniversitesi Pedagoji Enstitüsü”, Pedagoji Enstitüsü Psikoloji ve Pedagoji Çalışmaları, İstanbul Üniversitesi Yayınları, I. Cilt.
PETERS W (1940) “İstanbul İlkmekteplerinde Yapılan Test Araştırmaları Birinci Rapor”, Pedagoji Enstitüsü Psikoloji ve Pedagoji Çalışmaları, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1940, I. Cilt.
PETERS W. (1952) “Pedagoji Enstitüsü 1937-1943”, Pedagoji Enstitüsü Psikoloji ve Pedagoji Çalışmaları, İstanbul Üniversitesi Yay., İstanbul,  II. Cilt.
Ruhiyat Makaleleri (1339-1342/1923-1926) (İng. Müt. Mustafa Rahmi), İstanbul: Matbaa-i Âmire.
SİYAVUŞGİL Sabri Esat (1940) Psikoloji ve Terbiye Bahisleri, İstanbul: Burhaneddin Matbaası,
SOMEL Selçuk Akşin (2015) Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908), İstanbul: İletişim Yay.
İZZEDDİN ŞADAN (1968) “Hatırat”, Bakırköy’de 40 Yıl, İstanbul: Cezaevi Basımevi.
TANGÜLÜ Zafer- Oğuzhan KARADENİZ-Sinan ATEŞ (2014) “Cumhuriyet Döneminde Eğitim Sistemimizde Yabancı Uzman Raporları (1924-1960), Turkish Studies, e-dergi; Vol. 9/5 Spring, 1895-1910”.
TEMİZYÜREK Fahri (1999) Selim Sabit Efendi ve Usul-i Cedid Hareketi İçerisindeki Yeri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
TOPÇU Nurettin (1949/2008) Psikoloji, Haz. Ezel ERVERDİ-İsmail KARA, İstanbul: Dergâh Yayınları.
TUNÇ Mustafa Şekip (1939) Yeni Türk Kadını ve Ruhî Münasebetleri, Ankara.
TUNÇ Mustafa Şekip (1945) Ruh Âleminde, İstanbul: Ülkü Basımevi.
TUNÇ Mustafa Şekip (2011) “Psikanalizin Değişmiş Şekillerinden Tahlilî Ruhiyat”, Türkiye’de Psikanaliz Hakkında En Eski Metinler II 1929-1960, Der. Çoşkun TAŞTAN, İstanbul: Bağlam Yay.
TURHAN Mümtaz (1958) Garplılaşmanın Neresindeyiz, İstanbul: Türkiye Yay.,
TURHAN Mümtaz (1964) Maarifimizin Ana Dâvaları ve Bazı Hâl Çâreleri, İstanbul: Bedir Yayınevi.
TURHAN Mümtaz (2002) Kültür Değişmeleri Sosyal Psikoloji Bakımından Bir Tetkik, 1. Baskı 1951. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2002.
WILLIAMSON Bill (1987) Education and Social Change In Egypt and Turkey A Study in Historical Sociology, London: The Macmillan Press.
YILMAZ Murat (2006) “Mümtaz Turhan”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce V: Muhafazakarlık, İstanbul: İletişim Yay.