ÖZET
Klasik Türk Edebiyatında farklı konularda yazılmış olan birçok tür bulunmaktadır. Bu türlerden bazılarının örneklerine sıkça rastlanmasına rağmen bazılarının örneklerine ise çok az rastlanır. Örneklerine az rastlanan nazım türlerinden biri de genellikle Osmanlı coğrafyasındaki yerleşim yerleri hakkında yazılmış olan bilâdiyyelerdir. Bilâdiyyeler, muhteva bakımından çeşitli şehirler hakkında yazılmış olan şehrengizlerle benzerlik gösterse de bu türlerde şehrengizlerde olduğu gibi adından bahsedilen yerleşim yerleri hakkında tanıtıcı bilgiler verilmeyip sadece bu yerlerin isimlerinin tevriyeli bir şekilde kullanımı tercih edilmiştir. Şimdiye kadarki yapılan çalışmalarda edebiyatımızda bu türü Arayıcı-zâde Hüseyin Ferdî, Derviş Ömer Efendi ve Fasîhî’nin tercih ettiği tespit edilmiş; bunlardan da Fasîhî’nin bilâdiyyesine ulaşılamadığı için Ferdî ile Derviş Ömer Efendi’nin bilâdiyyelerinin tanıtımları yapılarak metinleri yayımlanmıştır. Yaptığımız mecmua taramaları esnasında bu şairler dışında Zihnî Efendi ve İştibî Ahmed Efendi’nin de bilâdiyye türünde şiir yazdıklarını tespit ettik. Tespit ettiğimiz bu şairlerin şiirleriyle birlikte edebiyatımızda bu türü tercih eden şair sayısı beşe, bu türde elde olan şiir sayısı ise dörde çıkmıştır. Bu çalışmada klasik Türk edebiyatı nazım türlerinden biri olan bilâdiyyeler üzerinde genel bir değerlendirme yapılarak, şimdiye kadar üzerinde herhangi bir çalışma yapılmayan Zihnî Efendi ve İştibî Ahmed Efendi’nin bilâdiyyelerinin şekil ve muhteva özellikleri üzerinde durularak bunların çeviriyazısı yapılmıştır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Klasik Türk Edebiyatı, Bilâdiyye, Zihnî Efendi, İştibî Ahmed Efendi.

ABSTRACT
There are many genres of classical Turkish literature written in different subjects. Although a part of these genre examples are seen often, some other genre examples are very rare.  One of the rare examples of verse types are bilâdiyes, usually written about the settlements in the Ottoman geography. In terms of content, bilâdiyes are similar to şehrengizs that are written about various cities. However, as in such şehrengizs, they don’t give identifying information about the settlements in question but the names of these settlements are used in a double-entendred way. It has been identified during the studies that have been conducted so far that this genre was preferred to be used by Arayıcı-zâde Hüseyin Ferdî, Derviş Ömer Efendi and Fasîhî. As Fasîhî’s bilâdiye could not be reached, bilâdiyes of Ferdi and Derviş Ömer Efendi were advertised and their texts were published. During our magazine scanning we ascertained that besides these poets, Zihnî Efendi and İştibî Ahmed Efendi had also written poems in bilâdiye genre.  By the poems of these poets that we have ascertained, the quantity of the poets that had preferred this genre of our literature increased to five and the number of poems obtained in this poetry genre increased to four. In this study, one of the verse genres in classical Turkish literature, bilâdiyes, has been generally evaluated. Besides, the bilâdiyes of Zihnî Efendi and İştibî Ahmed Efendi that haven’t been evaluated until now have been emphasized in terms of their forms and contents and their translations have been done.

KEY WORDS
Classical Turkish Literature, Biladiye, Zihnî Efendi, Iştibî Ahmed Efendi.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

AKBAYAR, N. (2001) Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
ALPAYDIN, B. (2007) Refî’-i Kâlâyî Dîvânı (İnceleme-Metin), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
KAPLAN, Y. (2015) “Klasik Türk Edebiyatında Sahil-nâmeler ve Derviş Hilmî Dede’nin Sahil-nâmesi”, Route Educational and Social Science Journal, Volume 2(2). Hatay, s. 148-59.
KARACASU, B. (2007) “Türk Edebiyatında Şehrengizler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, İstanbul, C. 5, s. 259-313.
KURNAZ, C. (1997) “Arayıcızâde Hüseyin Ferdî ve Derviş Ömer Efendi’nin Bilâdiyeleri”, Divan Edebiyatı Yazıları, Ankara: Akçağ Yayınları. s. 230-31.
Mecmû’a-i Eş’âr (yz.),  İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY. 607, 12a-13a.
Mecmû’a-i Eş’âr (yz.),  Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Manzum 547, 124a-126a.
Mecmû’a-i Eş’âr (yz.), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı’nda Muallim Cevdet Yazmaları K.552, 16a-18b.
TIĞLI, F. (2007) “Klâsik Türk Edebiyatında Şehrengiz Çalışmaları Hakkında Bibliyografya Denemesi”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/4, Ankara.  s. 763-70.