ÖZET
Tarihî Türk lehçelerindeki birincil uzunlukların incelenmesi sırasında Anadolu ağızları ile ilgili yapılan çalışmalarda da belirli sayıda örnekte birincil ünlü uzunluklarının korunduğu görülmüştür. Türkiye Türkçesinin Rumeli ağızları arasında yer alan Burgaz Türk ağız alanından derlediğimiz ses malzemelerinin incelenmesi sonucunda tespit ettiğimiz ünlü uzunlukları altı grupta toplanmıştır: 1. Birincil ünlü uzunlukları, 2. Ünlülerin pozisyonlarına dayalı olarak ortaya çıkan konumsal ünlü uzunlukları, 3. Ses düşmesi neticesinde ortaya çıkan ünlü uzunlukları, 4. Kaynaşma neticesinde ortaya çıkan ünlü uzunlukları, 5. Alıntı sözcüklerdeki ünlü uzunlukları, 6. Vurgu ve tonlamaya bağlı olarak ortaya çıkan ünlü uzunlukları.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Bulgaristan Türk ağızları, Burgaz ili Türk ağızları, birincil uzun ünlüler, ikincil uzun ünlüler, konumsal uzun ünlüler.

ABSTRACT

Through the examination of the primary vowels of historical Turkish dialects in regard with the Anatolian sub-dialects, there has been a certain number of studies showing the continued protection of primary vowels. By the results of the study of voice materials in the field of Burgaz sub-dialect situated amongst the Rumeli sub-dialects of Turkish language spoken in Turkey, the vowels have been classified to six sub-groups: 1- primary long vowels, 2. Positional long vowels based on vowels, 3. Long vowels emerging as a result of voice dropping, 4. Long vowels coming out of fusion, 5. Long vowels in borrowed words, 6. Long vowels appearing in relation with stress and intonation.

KEY WORDS
Turkish sub-dialects in Bulgaria, Turkish dialectology, Burgas the Turkish sub-dialects, primary long vowels, secondary long vowels, positional long vowels.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

BASKAKOV N. A.,(2006) Türk Dillerinin Tarihi- Tipolojik Sesbilimi, Çev. K. KOÇ - O. S. KARACA, İstanbul: Multilıngual Yayınları.
BARUTÇU F.S. (1989) “Altayca kelime başı /p/”, Fırat Üniversitesi Dergisi, (Sosyal Bilimler), III/2: 2.
CAFEROĞLU A. (2015) Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
DALLI H. (1991) Kuzeydoğu Bulgaristan Türk Ağızları Üzerine Araştırmalar, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
ERCİLASUN A.B. AKKOYUNLU Z. (Haz., 2015) Kâşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugâti’t- Türk (Giriş- Metin- Çeviri – Notlar – Dizin), Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
ERDEM M.D. (2008), “Anadolu Ağızlarında Görülen Birincil Ünlü Uzunlukları Üzerine”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume3/3 Spring, ss. 502-562.
KARAHAN L. (1996) Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
KİLLİ G. (2004), Hakas Türkçesindeki Ünlü Uzunlukları ve Oluşma Şartları Üzerine, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C.1, S.1, s. 42-54.
CLAUSON S. G. (1972) An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford: At The Clarendon Press.
KORKMAZ Z. (1953) “Batı Anadolu Ağızlarında Asli Vokal Uzunlukları Hakkında”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 197-203.
KORKMAZ Z. (1994a) Güney- Batı Anadolu Ağızları, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
KORKMAZ Z. (1994b) Nevşehir ve Yöresi Ağızları, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
KORKMAZ Z. (2003) Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
KORKMAZ Z. (2003) Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
LİGETİ L. (1942) "Türkçede Uzun Vokaller", çev. T. GÖKBİLGİN, Türkiyat Mecmuası, VII-VIII, s. 82-94.
MOLLOVA M. (2003) Doğu Rodop Türk Ağızlarının Sözlüğü, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
NEMETH Gy. (2014) Folklorik ve Dînî Metinler Üzerinde Vidin Türkleri Ağız Araştırmaları, Çev. Abdurrahman Güzel, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
POKROVSKAYA L.A. (1964) Grammatika gagauzskogo yazıka, Moskva.
ŞAHİN H. (2012) “Bursa Yerli Ağızlarında Birincil Uzun Ünlüler Üzerine”, Diyalektolog, S.5, s. 1-7.
TEKİN T. (1995) Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Ankara: Simurg.
GÜNEŞ N. (2016) Güneydoğu Bulgaristan Burgaz İli Türk Ağızları, Dan. Prof. Dr. M. ERDEM, basılmamış doktora tezi.

İnternet Kaynakları / Internet Resources:
www.nsi.bg (Нaционaлен Стaтистически Институт/ Bulgaristan Milli İstatistik Enstitüsü, resmi web sitesi)