ÖZET
Ali Şir Nevâyî, İslamî muhit Orta Dönem Türk Dünyasının en önemli şahsiyetlerinden biridir. Onun ilmî, edebî ve siyasî faaliyeti içiçe girerek bütün hayatını kaplamıştır. Etkisi yalnızca Türkistan Türklüğü ile sınırlı değildir, bugünkü İran ve Irak sahası üzerinden Türkiye Türklüğünü de derinden etkilemiştir. Bu etkinin Türk soylularla sınırlı kalmadığını, onu ve eserlerini anlamak için hazırlanmış olan Türkçe-Farsça, Farsça-Türkçe iki dilli hacimli sözlükler de açıkça göstermektedir. Ali Şir Nevâyî'nin hayata ve dünyaya bakışını anlamak için yalnızca şairliğini kavramak yeterli değildir, siyasî ve ilmî cepheleri ile birlikte ilişkilerini ve olaylar karşısındaki tutum ve yaklaşımlarını bir bütün olarak kritik etmek, Modern dönem Türk ulusal ve sosyal kimlik krizlerinin çözümünde de örnek olacak kıymettedir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Ali Şir Nevâyî, Türkistan Türklüğü, Timürlü dönemi, Timürlü sarayı, "Timürlü rönesansı".

ABSTRACT

Ali Şir Nevâyî is one of the most important characters of the Medieval Islamic Turkish World whose scholarly, literary and political activities merged throughout his life to make him a unique scholar, poet and statesperson. His legacy is not limited to the Turkistan, but has affected the Ottoman realm deeply by reaching to this geography over Iran and Iraq. A look at the volumes of bilingual Turkish-Farsi and Farsi-Turkish dictionaries specifically prepared to understand his work shows that the effect of his legacy goes beyond that on the “privileged” few in society. Understanding Ali Şir Nevâyî’s perception of life and the world is not possible only by looking at his poetry because such an attempt must include an understanding of his relationships by considering their political and scientific aspects and by analyzing his reactions and approaches to numerous events as a whole. Such an understanding is especially important for solving the crises in Turkish national and social identity in the modern era.

KEY WORDS
Ali Şir Nevâyî, Turkestan Türks, Timurid period, Timurid court, "Timurid renaissance".

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

ABİK A.D. (1999) Ali Şir Nevayi’nin Zübdetü´t-Tevarihi Üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1996, Ankara 1999, 1-6.
AKA İ. (1991) Timur ve Devleti. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları: XXIV. Dizi – Say. 15.
BARUTCU ÖZÖNDER F. S. (1999) Genel Türklük Alanı Çerçevesinde Türk Dilinin Durumu, İleriye Dönük Bakış ve Yaklaşımlar. KÖK Araştırmalar I (1) Bahar 1999, 31-40.
BARUTCU ÖZÖNDER F. S. (1996) Ali Şir Nevaî, Muhakemetu’l-Lugateyn. Ankara: TDK Yay.
BIRNBAUM E. (1983) Turkish Manuscripst: Cataloguing since 1960 and Manuscrips Still Uncatalogued: Part 3: U.S.S.R., Iran, Afghanistan, Arab Lands (Except Palestine), Israel and Palestine, Indie and Pakistan, China.  Journal of American Oriental Society 103.4 (1983): 691-707.
ERCİLASUN A.B. (1979) Ali Şir Nevaî’nin Mahbûbu’l-Kulûb’unda Devlet Anlayışı. XVI. Milletlerarası Altaistik Kongresi (21-16.x.1973 Ankara) Bildirileri, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları: 51, Seri I – Sayı: A7,  103- 112.
HINZ W. (1936) Quellenstudien zur Geschichte der Timuriden. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 90 (1936), 357–98.
KARTAL A. (2000) Ali Şir Nevai’nin Mecalisu'n-Nefais İsimli Tezkiresi ve XVI. Asırda Yapılan Farsça İki Tercümesi. Bilig 13/Bahar 2000.
KILIÇ F. (2005) Kırgız Türkçesinde Algısal Delile Dayalılık. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi 2(1) Mart 2005, 68-113.
LEVEND A.S. (1965) Ali Şir Nevaî I. Cilt Hayatı, Sanatı ve Kişiliği. Ankara : TDK Yay -  Sayı: 239.
SUBTELNY M.E.  (1988) Socioeconomic Bases of Cultural Patronage under the Later Timurids. International Journal of Middle East Studies, Vol. 20, No. 4 (Nov., 1988), 479-505.
SUBTELNY M.E. (1979-1980) Ali Shir Nava'i: Bakhshi and Beg. in Eucharisterion: Essays Presented to Omeljan Pritsak on his Sixtieth Birthday by his Colleagues and Students, ed. Ihor ŠEVČENKO and Frank E. SYSYN [=Harvard Ukrainian Studies 3-4 (1979-80)], pt. 2, 797-807.
SUBTELNY M.E. (1984) Scenes from the Literary Life of Timurid Herat. in Logos Islamikos: Studia Islamica in Honorem Georgii Michaelis Wickens, ed. Roger M. Savory and Dionisius A. Agius, Papers in Mediaeval Studies 6 (Toronto: Pontifical Institute of Mediaeval Studies, 1984), 137-55.
SUBTELNY Maria Eva. (1991a) The Vaqfiya of Mir 'Ali Shir Nava'i as Apologia. Fahir Iz Festschrift, ed. Günay KUT and Gönül A. TEKİN [=Journal of Turkish Studies 15 (1991)], 257-86.
SUBTELNY Maria Eva. (1991b) A Timurid Educational and Charitable Foundation: The Ikhlasiyya Complex of 'Ali Shir Nava'i in 15th Century Herat and its Endowment. Journal of the American Oriental Society 111.1 (1991), 38-61.
SÜLEYMANOV Hamid (1979) Po rukopisnım fondam İndii. Sovetskaya Türkologiya, No. 2, 68-73
TAUER F. (1965) Timurlular devrinde  tarihçilik. (Trans. A. ATEŞ), Türk Tarih Kurumu Belleten 29 (1965).
TOGAN Z. V. (1978) Ali Şir Nevai. İslam Ansiklopedisi, C. I, 5. Baskı, İstanbul  355-356.
WOODS John E. (1987) The Rise of Timurid Historiography. Journal of Near Eastern Studies, Vol. 46, No. 2 (Apr., 1987), 81-108.