ÖZET
Anonim halk edebiyatı türlerinde belirli sayıların geçmesi önemli bir özelliktir. Anonim halk edebiyatı ürünü olan atasözlerinde de belirli sayıların tekrarlandığı görülür. Biçim olarak kısa ancak içerik olarak oldukça geniş olan atasözlerinde sayma sayılarının hemen hemen hepsi geçmektedir. Atasözlerinde en fazla geçen, sayma sayılarının ilki olan bir sayısıdır. Diğer sayılar, daha çok şahıs ve nesnelerin miktarını bildirirken bir sözü, başka anlamları da ifade etmektedir. Özbek ve Türk atasözlerinde bir sözü, şahıs ve nesnelerin sayısını belirtmek ve belirsiz şahıs-nesneyi ifade etmek için daha çok kullanılırken daha az sayıda da olsa “aynı” anlamını ifade etmek ve ayırma-vurgulama anlamını bildirmek için kullanılmıştır. Bir sözünün insan ve nesnelerin miktarını bildirdiği Özbek ve Türk atasözlerinin çoğunda, bir sayısı ile birlikte başka sayılar da geçer. Bu sayılar içinde bir ile birlikte en çok geçen bin sayısıdır. Bu atasözlerinde bir sözü, azlığı, bin sözü ise çokluğu ifade etmektedir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Bir, Özbek atasözleri, Türk atasözleri.

ABSTRACT

The repetition of certain numbers is an important feature of proverbs that are the product of anonymous folk literature. Proverbs, which belong to anonymous folk literature, have the repetition of certain numbers as well. Proverbs that are short in form but quite wide in content use almost all of the counting numbers. The most frequent repetition is seen for the number one, as the first number of counting, even though almost all are used in proverbs. The other numbers, while being used to explain the quantities normally, are most of the time referred to another meaning or expression. They are used in Uzbek and Turkish proverbs mostly to define a statement and the number of persons and objects as well as to express an uncertain person or object whereas they are also less frequently used to mean “the same” and to convey the idea of separating- stressing. Number one is used with other different numbers in the majority of Uzbek proverbs which include the word one and Uzbek and Turkish proverbs in which the word one indicates the amount of people and objects. Among these other different numbers, thousand is the mostly used one. In these proverbs, the word one represents rareness and the word thousand represents the plentiful.

KEY WORDS
Bir "One", Uzbek proverbs, Turkish proverbs

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

AKSOY, Ö. A. (2016) Atasözleri Sözlüğü. Ankara: İnkılap Yayınları.
BERDİYAROV H. RESULOV R. (1984) Özbek Tilining Paremiologik Lugati. Taşkent: Okıtuvçi,
BİRTEK F. (1944) En Eski Türk Savlar. Ankara.
ELÇİN Ş. (1993) Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ.
MIEDER W. (2004 ) Proverbs A Handbook. London: Greenwood Pres.
MİRZAYEV T., B. SARIMSAKOV, A. MUSAKULOV (1989) Özbek Halk Makalleri. Taşkent: Gafur Gulam Namidegi Edebiyat ve Senet Neşriyatı.
MİRZAYEV T., B. SARIMSAKOV, A. MUSAKULOV (2003) Özbek Halk Makalleri. Taşkent: “Şark” Neşriyat-Matbaa Aktsiyadarlik Kompaniyesi Baş Tahririyeti.
NORRICK N. N. (1985). How Proverbs Mean. Berlin and New York and Amsterdam: Mouton Publishers.
ÖZ A. (2000 ) Hayvanlarla ilgili Özbek Atasözleri. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 9, 114-160.
ÖZ ÖZCAN A. (2009) Kadınlarla İlgili Özbek Atasözleri. Ankara: Grafiker Yayıncılık.
ÖZ ÖZCAN A. (2011). Başaklı Bitkilerle İlgili Özbek Atasözleri. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 8(2), Haziran 2011, 98-109.
ÖZ ÖZCAN A. (2015). Çiçeklerle İlgili Özbek Atasözleri. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 12(1), Mart 2015, 7-17.
Özbek Tilining İzahli Lugati I-II (1981). (Ed.E.Z. Me’rufov), Moskva: Rus Tili Neşriyatı.
Özbek Tilining İzahli Lugati I-IV. (2006-2008). (Ed. A. Medveliyev), Taşkent: Özbekistan Milliy Ensiklopediyası Devlet İlmiy Neşriyatı.
ROKEM Galit-Hasan (1992) Proverb. Folklore, Cultural Performances, and Popular Entertainments .(Ed. Richard Bauman), New York-Oxford: Oxford University Pres, 128-134.
SARIMSAKOV B. A. MUSAKULOV ., M. MEDRAHİMOVA. (1984) Özbek Halk. Makalleri. Taşkent: Özbekistan SSR “FAN” Neşriyatı.
SARIMSAKOV B. (1988). Makal. Özbek Folklori Oçerkleri. Taşkent: Özbekistan SSR “FAN” Neşriyatı, 85-98.
SARIMSAKOV B. (1990) Makal. Özbek Halk Agzaki Poetik İcadi. Taşkent: Okıtuvçi, 91-100.
ŞAMAKSUDOV Ş. Ş. ŞARAHMEDOV (1990). Hikmetname Özbek Makallerining İzahli Lugati. Taşkent: Özbek Sovet Entsiklopediyasi Baş Redaktsiyasi.
TURSUNOV U. , C. MUHTAROV, Ş. RAHMETULLAYEV (1992) Hazırgi Özbek Edebiy Tili. Taşkent: Özbekistan Neşriyatı.
Türkçe Sözlük I (TS) (1998) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.