|
ÖZET
Zengin bir fiilimsi sistemi geliştirmiş olan Türkçe birden çok yargıyı birbirine bağlamak için çoğu zaman bu yapılardan yararlanmıştır. Türkçe, fiilimsiler sayesinde, cümle olabilecek çekimsiz yapıları isimleştirmiştir. Böylece, bir isim gibi işletilen cümlecikler isimlere gelen bütün ekleri alabilme kabiliyetine sahip olmuştur. Türkçenin bu yapılarının varlığı, Eski Türkçede bağlama edatlarıyla kurulan bağlama yapılarının bulunmadığı anlamına gelmemektedir. Bununla birlikte bağlama edatlarıyla kurulan bağlama yapılarının Köktürkçe döneminde daha az kullanıldığı da bir gerçektir. Eski Uygur Türkçesinin Manihaist ve Budhist çevre metinlerindeyse yabancı dillerin de etkisiyle bağlama edatlarıyla kurulan bağlama gruplarının sayısı epeyce artmıştır. Bu durum Eski Uygur Türkçesi döneminden sonra İslami çevre metinlerinde, Arapça ve Farsça edatların da ödünçlenmesiyle devam etmiştir. Kutadgu Bilig hem fiilimsilerle kurulan karmaşık cümle yapılarının hem de edatlarla kurulan bağlama yapılarının sergilendiği bir eser olarak dikkat çekmektedir. Bu inceleme edatlarla kurulan bağlama yapıları üzerine temellenmiştir.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Kutadgu Bilig, Bağlama Grupları, Edat, Söz Dizimi.
ABSTRACT
Turkish has developed a rich vernacular system and often used these structures to connect multiple judgments. The gerundial in Turkish denominates infinitive structures that can be seen is various sentences. Thus, clauses that function like nouns have the ability to receive all the attachments that the nouns can take. The existence of these structures in Turkic dialects does not mean that there were no structures established with connections made in Old Turkish. However, it is also a fact that connecting structures established with conjunctions were used less in the period of Köktürk. In the Manihaist and Buddhist texts of the Old Uighur Turkish, the number of connection groups established by conjunctions under the influence of foreign languages increased considerably. This situation continued after the Old Uighur Turkish period, in the context of an Islamic environment, with the lending of Arabic and Persian conjunctions. Kutadgu Bilig draws attention as a literary work that exhibits both complex sentence structures established with the gerundial and the connecting groups established by conjunctions. This review is based on connecting groups established with conjunctions.
KEY WORDS
Kutadgu Bilig, Conjunction Groups, Conjunction, Syntax.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
ARAT R. R. (1991) Kutadgu Bilig-Metin. Ankara: TDK Yayınları. (KB)
BANGUOĞLU T. (1995) Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
ERGİN M. (1986) Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
HACIEMİNOĞLU N. (1984) Türk Dilinde Edatlar. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
JOHANSON L. (2007) Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler. Ankara: TDK Yayınları.
KORKMAZ Z. (1992) Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara, s.18, 51.
NALBANT M. V. (2006) “Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek. Tut- Fiili”, Bilig. Ankara.
NALBANT ÖZKAN B. (1999) Kutadgu Biligdeki Özne ve Nesnelerin Yapısal İncelemesi,
Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
NALBANT ÖZKAN B. (2003) “‘ne’ kelimesinin farklı bir kullanışı üzerine”, Türkoloji Dergisi. C. XVI, S.1, Dil ve Edebiyat Araştırmaları Derneği Yayınları: 4, Ankara, ss. 73-86.
Yazışma / Correspondence:
Bilge Özkan Nalbant, Doç. Dr. Pamukkale Pamukkale Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili Ve Edebiyatı Bölümü, Eski Türk Dili Anabilim Dalı öğretim üyesi, Denizli.
e-posta: bilge.nalbant@gmail.com
Alındığı Tarih/Received Aralık /December 20 2016
|
|
|