ÖZET
Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’na katıldıktan kısa bir süre sonra Çanakkale’de savaş ihtimali belirir. Bu savaş, doğrudan devletin kalbine, yani başkentine, saltanat ve hilafet merkezine yöneliktir. Dolayısıyla bu savaş, Osmanlı Türkleri ve Müslümanları için bir varolma savaşıdır. Çünkü Çanakkale Boğazı’nın geçilmesi halinde İstanbul’a gelecek olan İtilaf Devleti kuvvetleri, savaşın daha başında Osmanlı saltanatını ve hilafet makamını yıkabilecektir. Bu durum, Anadolu Türkleri kadar yakın zamana kadar kader birliği yapılan topraklardaki Rumeli Türkleri ve Müslümanlarını da kaygılandırır. Osmanlı Devleti’nin geleceği için kaygı duyanlar arasında Kosova’nın güneybatısında, Şar Dağları eteklerinde yaşayan Goralı Müslümanlar da vardır. Çünkü Gelibolu’ya asker çıkarılır, boğazlar geçilir ve İstanbul alınırsa, Anadolu Türkleri ile Balkan Türklerinin ve Müslümanlarının bağlantıları tamamen kesilecektir. Çalışma Çanakkale Savaşı’na asker olarak giden Goralı Müslümanların bu savaşla kurduğu kahramanlık bağını, duygu ve düşüncelerini, tarihsel bellek ve imgeler üzerinden ele almıştır. Çanakkale Savaşı’nı Goralı Müslümanların gözünden ve duygularını destansı anlatan bir şiir (‘Çanakkale’nin Irak Yolu’) de bu çerçevede ele alınıp değerlendirilmiştir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Çanakkale Savaşı, Kosova, Goralılar, Dragaş, Gora, Opolya, Zlipotok

ABSTRACT

After Ottoman Empire joined World War I, there was a possibility of a battle in Gallipoli. This battle targeted the hearth of the empire, that is the capital of the empire and caliphate. In other words, this battle was a kind of survival battle forTurksand Muslims because the Allies could destroy the Ottoman Empire and the Caliphate if they crossed the Dardanelles ande ntered Istanbul just at the beginning of the war. This situation worried not only the Anato lianTurks but also other Turks and Muslims. For instance,  Muslim Gorani peoplel iving in Šar Mountains in southwest Kosovar felt these worries because, in the case of landing troops, crossing the Dardanelles and entering Istanbul, the Anatolian Turks and Balkan Turks and Muslims could have been disconnected. This study deals with the heroism, feeling sand thoughts of the Gorani Muslims who went to the Dardanelles as soldiers through historical memory andi mages. An epic poem ('Çanakkale's Iraqi Way') describing the Gallipoli War in the eyes of Gorani Muslims and their emotions in epic poetry was also considered and evaluated in this framework.

KEY WORDS
Gallipoli Battles, Goranis, Dragaş, Gora, Opolya, Zlipotok.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

Registri i Populsise Ekonomive Familjave dhe Banesave në Kosovë 2011- Rezultatet Përfundımtare Të Dhënat Demografıke Sıpas Komunave (2013) Agencıa e StatistikaveTë Kosovës Prishtinë] Prill.
ARMAOĞLU Fahir (1993) Çanakkale Muharebelerinin Rusya Üzerindeki Etkileri, Çanakkale Savaşları Sebep ve Sonuçları Uluslararası Sempozyumu, Çanakkale, 14-17 Mart 1990, Ankara: TTK Basımevi,   s.7-29.
ÇALIŞLAR Taner (2008) “Hatıralarla Dragaş, Gora ve Çanakkale Savaşı. Kosova Türk Yaratıcılığında Çanakkale Savaşı”, Makalelerle, Anılarla, Şiirlerle, Törenlerle ve Belgelerle Kosova’dan Çanakkale’ye 1915 Çanakkale Savaşı, Ed. KTTGKK, -Prizren, Bal-Tam, 65-70.
ÇORUHLU Tülin (2007) Kayıp Mirasın İzinde” Gora Halk Sanatları, İstanbul: Uluslararası Kalkınma ve İşbirliği Derneği (UKİD)
DOKLE Nazif (2009) Bogomilizimi dhe Etnogjeneza e Torbesheve te Gores se Kukesit, Geer, Tiranë.
DOKLE Nazif (2006) Sinan Pasha i Topojanit, Geer, Tiranë.
GÜÇLÜTÜRK Taner (2008) “Gora’da Çanakkale Türküsü Efsanesi”, Makalelerle, Anılarla, Şiirlerle, Törenlerle ve Belgelerle Kosova’dan Çanakkale’ye 1915 Çanakkale Savaşı, Ed. KTTGKK – Prizren, Bal-Tam, 77-89.
HAFIZ Nimetullah, HAFIZ, Tacida ZUBÇEVİÇ (2008) “Kosova Türk Yaratıcılığında Çanakkale Savaşı”, Makalelerle, Anılarla, Şiirlerle, Törenlerle ve Belgelerle Kosova’dan Çanakkale’ye 1915 Çanakkale Savaşı, Ed. KTTGKK, Prizren, Bal-Tam, 17-54.
HOXHA Shefqet (2007) Sqiptari Sinan Pashë Topojani (Qëmtime historiko-etnologjike për Lumën e Gorën). Geer, Tiranë.
KALAFAT Yaşar (1994) Makedonya Türkleri (Türkmenler, Torbeşler/Türkbaş Çenkeriler ve Yörükler) Arasında Yaşayan Halk İnançları, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
Kosova Dikur e Sot-Kosova Nekad i Danas (1973) Beograd: Ekonomska Politika.
Makalelerle, Anılarla, Şiirlerle, Törenlerle ve Belgelerle Kosova’dan Çanakkale’ye 1915 Çanakkale Savaşı (2008)Bal-Tam-Prizren-Kosova, Mayıs.
KERVAN Enis (2008) “Çanakkale Hikâyelerinde Kimi Kosovalı Kahramanlar”, Makalelerle, Anılarla, Şiirlerle, Törenlerle ve Belgelerle Kosova’dan Çanakkale’ye 1915 Çanakkale Savaşı, 96-100.
MALETİĆ, Mihailo, BERİSHA Anton (1973) Kosova Dikur e Sot-Kosova Nekad i Danas, Beograd: Ekonomska Politika.
MATAJ  Kemal (2014) “Polemikë me shkas “Njohja e  Historisë apo Kërkesa për Gorën dhe Goranët” përgjigje artikullit të Nazif Doklit”Gora dhe Goranët” http://pashtriku.beepworld.de/files/Histori/histori_2011/skender_gashi_ goranet_boshnjaket_11.10.11.htm 17.12.2014.
Ramadan Receplari (kaynak kişi, sözlü tarih çalışması),  “Goralıların Çanakkale Destanı (Çanakkale’nin Irak Yolu)”
SOFUOĞLU Ebubekir  (2008) Kosova’nın Çanakkale Kahramanları, İstanbul: Yarımada Yayınları
Şarplaninske Jupe – Gora, Opolje i Sredska (1997) Srpska Akademıja Nauka i Umetnosti, Beograd.
Şar Dağlarının Tepesindeki Kaya Gora Abidesi, Ed. Ebubekir SOFUOĞLU, Uluslararası Kalkınma ve İşbirliği Derneği (UKİD) Kültür Yayınları.3, (www.ukid.org.tr), Şehit ve Gazi Yakınlarıyla Söyleyişi: Ramadan Receplari, Ibrahim Mazlami, Rasim Jakupi. 
TUNCOKU  Mete (1998) “Çanakkale Savaşları’nın Günümüze Yansıyan Stratejik Sonuçları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt XIV, Sayı 41 (Temmuz), 559-571.
YÜCEL Yaşar (1993) “Açış Konuşması”, Çanakkale Savaşları Sebep ve Sonuçları Uluslararası Sempozyumu Çanakkale, 14-17 Mart 1990,  Ankara: TTK Basımevi, 1-3.