Çıkış Giriş

ÖZET

Afganistan’da sürdürülen dil politikasını 1930’lu yıllardan 1978’e kadar olan ve Peştucanın resmî dil olarak ön plana çıktığı dönem; Afganistan Demokratik Cumhuriyeti’nin kurulduğu 1978’den 2004 Anayasası’nın yürürlüğe girmesine kadar olan eşit dil politikasının uygulandığı dönem ve 2004 yılından günümüze kadar olan dönem olarak ayırıp incelemek mümkündür. 1930’lu yıllardan itibaren daima Peştuca ön plana çıkmış, 1964 yılı Anayasası’nda da resmî devlet dili olarak kabul edilmiştir. İkinci dönemde Afganistan’da varlığını sürdüren başlıca yedi etniğin dili hukukî olarak tanınırken Peştuca ve Darî dilleri resmî diller olarak kabul edilmişlerdir. Taliban döneminin ortadan kalkmasıyla beraber 2004 Anayasası yürürlüğe girmiş, bu dönemde bütün diller resmî dil olarak kabul edilmiştir. Ancak Anayasada millî marşın Peştuca olması en büyük etnik grubun dili olan Peştucanın önemini vurgulamaktadır. Yine bu Anayasa Afganistan’da yaygın olan tüm dillere; özellikle Özbek ve Türkmen Türkçelerine belirli özgürlükler sunmaktadır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER

ABSTRACT

It is possible to separate the language policy  of Afghanistan in to three distinct periods; from 1930’s to 1978 when Pashto is prominent as the official language, from 1978 that is the founding of the Afghanistan Democratic Republic to 2004 constitution which is the period of equal language policy, and from 2004 until today. Pashto became dominant since 1930’s and was accepted as the official language in the 1964 constitution. In the following period Pashto and Dari were accepted as the official languages while the main seven ethnic languages were recognized legally. Subsequent to the end of the Taliban regime, the 2004 constitution recognized all of the existing languages as official ones. Yet the constitution specifies the national anthem to be in Pashto, thus stressing the importance of this language which is spoken by the largest ethnic majority. However; this constitution offers various freedoms to the wide spread languages of Afghanistan, especially Uzbek and Turkmen languages.

KEY WORDS

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
Afganistan Anayasası, Ceride-i Resmî, No: 12, Kabil: Vezareti Adliye, 1964
Afganistan Cuhuriyeti Anayasası, Ceride-i Resmî, No: 1 (728), Kabil: Vezareti Adliye, 15 Akrab 1369 (Nov. 1989).
Afganistan Cumhuriyeti Devleti Anayasası, Ceride-i Resmî, No: 1 (728), Kabil: Vezareti Adliye, 15 Hemel 1356 (7 Nisan 1977).
Afganistan Demokratik Cumhuriyeti Asasi Usuli, Ceride-i Resmî, No: 1 (450), Kabil: Vezareti Adliye, 1 Sev 1359 (21Nisan 1980).
Afganistan İslam Cuhuriyeti Anayasası, Ceride-i Resmî, No: 1 (728), Kabil: Vezareti Adliye, 15 Akrab 1382 (Junuary 2004).
BARFIELD Thomas, A Cultural and Political History, Princeton University Press, New Jersey, 2010.
BBC, (2013) Who Are The Taliban. http://www.bbc.com/news/world-south-asia-11451718, 30 Mayıs 2014.
Encyclopadia Britannica, RetrievedNovember 6, 2011.
FARHENG Mir Muhammad Siddik (1989) Afganistan Son Beş Yüz Yılda, 1. Cild, birinci bölüm, Pişaver Pakistan (Farsça metin).
FERRİER Joseph P. (1858) The History of the Afghans, Çev. Wiliam JESSE, London, 1858.
ĞUBAR Mir Ğulammuhammad (1989) Afgânistân Der Mesîr-i Târih (Afganistan Tarih Akımında), iki cildtlik, Tahran: İnkılab Yayın Merkezi (Farsça metin).
ĞUBAR, Mir Ğulammuhammad (1999) Afgânistân Der Mesîr-i Târih (Afganistan Tarih Akımında), İkinci Cilt, Verjina/ABD.
İRFANİ Mohammad Qayyum (2009) “Guzarba Demokrasi dar Afghanistan (Afganistan’da Demokrasiye Geçiş)”, Mahnamey-i Qalam, No: 39/40, 25-45.
LA’LZAD Abdulkhaliq, Çegûnegî-yiİcâd-i Keşverî Be-nâm-i Afgânistân (Afganistan Adındaki Ülkenin Kuruluşu), London, www.ariaye.com/dari3/images/lalzad4.pdf,  (20, 05, 2014)
LITMAN Henry (2012) “The Circular Dilemma of State Building in Afghanistan”, PennState Journal of International Affairs, University of Pennsylvania, 93-108.
NAWİD Senzil (2011) Language Policy in Afghanistan: Linguistic Diversity and National Unity, Edt., Harold F. Schiffman, Pennsylvania.
Nizamnane-i Esasî-i Devlet-i Aliye-i Afganistan (Afganistan Anayasası), Daire-i Maclis-i Alî Yayınevi, Kabil, 1303(1923).
Salname-i Kabul, Kabul Edebiyat Derneği Yayınları, 1. yıl, 1311 (1932).