ÖZET

Türkçe ve Farsça uzun bir süre irtibat hâlinde olmuşlardır. Her bir dilden diğerine yüzlerce sözcük geçmiştir. Bu sözcükler bazen eski biçimlerini korurken bazen de değişime uğramıştır. Kimi sözcüklerde fonetik değişim ortaya çıkarken kimi sözcüklerde de anlam değişikliği meydana gelmiştir. Bu makalede, Farsçada bulunan Türkçe unsurlar hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır. Farsça sözlüklerde mevcut olan Türkçe sözcükler çeşitli yönlerden incelenmiştir. Türkçe unsurlar, ünlü değişmeleri, ünsüz değişmeleri, aslî uzun ünlülerin korunması, son hecede yuvarlak ünlülerin korunması, Türkçe sözcüklerin eski biçimlerinin korunması, anlam değişmeleri, Farsçada bulunan Türkçe kelime grupları gibi başlıklar altında incelenmiştir. Ayrıca Farsçada konuşma dilinde yaygın olan Türkçe ögelere de değinilmiştir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Türkçe, Farsça, Farsçadaki Türkçe sözcükler, dil ilişkileri.

ABSTRACT

Turkish and Persian languages have long been in mutual relationship. Hundreds of words have entered each language from the other one. These words, at times, have remained intact in their original form, but at other times, they have gone undergone changes. There has been phonetic changes in some and semantic changes in others. In this research, some general evaluation are given on Turkish words in Persian language. These newly-entered words in Persian language have been investigated from various perspectives. Turkish words have been studied under the headings of vowel changes, consonant changes, preserving primary long vowels, preserving rounded vowels in final syllables, preserving the original Turkish form, semantic changes, and Turkish word groups in Persian language. Also, there are references to useful Turkish words in the colloquial Persian.

KEY WORDS
Turkish, Persian, Turkish Words in Persian Language, Language Contacts.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

AĞBABA N. (2013) Fars Dilinde Türk Dilinden Alıntı Sözcükler. Turkish Studies, Volume 8/1, 667-675.
AKDOĞAN Y. (1999) Azerbaycan Türkçesinden Türkiye Türkçesine Büyük Sözlük. İstanbul: Beşir Yay.
ÂL-İ AHMET C. (1954). Särgozäşt-é Kändûha (Peteklerin Serüveni). Tahran: Tûs Yay.
AMİD H. (1999)  Färhäng-é Amid (Amid Sözlüğü). Tahran: Amir Kabir Yay.
ARAT R. R. (2008) Kutadgu Bilig. İstanbul: Kabalcı Yay.
ATALAY B. (2006)  Divanü Lûgat-it-Türk. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
Azәrbaycan Dilinin İzahli Lüğәti (2006) Bakı: Azәrbaycan Elmlәr Akademiyası Nәşriyyatı.
CAFEROĞLU A. (1968) Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Türk Dil Kurumu Yay.
CLAUSON S. G. (1972) An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Oxford: Clarendon Press.
DEHKHODA A. (1993) Loghatnâme (Sözlük). Tahran: Tahran Üniversitesi Yay.
DOERFER G. (1963-1975) Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen I-II-III-IV. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
EKER S. (2009) "Türkçe-Farsça ilişkilerine ses, biçim ve tümcebilgisi düzeylerinde eşzamanlı genel bir bakış", Turcologıca 79, Essays on Turkish Linguistics, 373-382.
ERGİN M. (2006) Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yay.
ERSHADİFARD A. (2000) Färhäng-é Vājégān-é Torkį Där Zäban vä Ädäbiyyāt-é Fārsį (Fars Dili ve Edebiyatında Türkçe Kelimeler Sözlüğü). Erdebil: Bāgh-é ÄndįşéYay.
GÜLENSOY T. (2007) Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
GÜLENSOY T. (1975) "Yaşayan Farsça ve Arapçadaki Türkçe Kelimeler Üzerine Notlar", İ.Ü. Edebiyat Fakültesi, TDED, C. XXI,  127-157.
JOHANSON L. (2007) Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler. Çev.: Nurettin DEMİR. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
KARAAĞAÇ G. (2008) Türkçe Verintiler Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
LESSING F. D. (2003) Moğolca-Türkçe Sözlük. Çev. Günay KARAAĞAÇ. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
MOİN M. (2005) Färhäng-é Fārsį (Farsça Sözlük). Tahran: Rāh-é Roşd Yay.
SAFAVİ K. (1995). "Vājéhā-yé Qärzį Där Zäbān-é Fārsį" (Fars Dilinde Alıntı Sözcükler), Nāmé-yé Färhäng 19, 97-111.
TEKİN T. (1995) Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.
TEKİN T., ÖLMEZ M., CEYLAN E., ÖLMEZ Z., EKER S. (1995). Türkmence-Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.
TİETZE A. (2002) Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati. İstanbul: Simurg Yay.
TOPARLI R., VURAL H., KARAATLI R. (2003) Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
Türkçe Sözlük (2005) Ankara: Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.