 |
|||
Ana Sayfa | Hakkımızda | Yayın Kurulu | Yayın İlkeleri | Arşiv | Son Sayı | İletişim | Çıkış Giriş |
|||
|
Fuzûlî ve Bâkî’nin Kânûnî Sultan Süleyman’a Sunduğu Kasidelerin Methiye Bölümlerinde Sultanın Övülen Nitelikleri
| ||
The Qualities of Sultan Praised in The Eulogy Parts of Odes That Fuzûlî and Bâkî Presented to Suleiman The Magnificent |
|||
ÖZET Birbirinden ayrı coğrafyalarda farklı sosyal, siyasi ve ekonomik şartlarda yaşayan iki şairin sunduğu kasidelerdeki methiye unsurlarını incelemek, dönemin ortak hafızasında yer eden hükümdar tipini göstermesi bakımından önemlidir. Methiyelerin övgü amacıyla ve bir beklentiyle yazılıyor olması memduhla ilgili niteliklerin abartılması sonucunu doğurur. Memduhun belirtilen nitelikleri taşıyıp taşımamasından bağımsız olarak, dönemin ortak zihin dünyasında, bir hükümdarın övülmeye değer nitelikleri klişeleşmiştir. Bu niteliklerden herhangi biri kasidenin yazılma sebebine bağlı olarak daha fazla vurgulanabilmektedir. (Örneğin sefer, zafer ve fetihle ilgili kasidelerde askeri güç, yiğitlik ve savaşçılık; bağışlanmak için yazılan kasidelerde merhamet ve kerem; makam, mevki beklentisiyle yazılan kasidelerde lütuf ve cömertlik gibi nitelikler öne çıkmaktadır.) Hükümdar tipine ait nitelikler Kutadgu Bilig’den başlayarak klasik dönem boyunca pek bir değişiklik göstermemiştir. Türk-İslam dünyasının farklı coğrafyalarında yaşayan insanlar yöneticilerinde benzer özellikleri aramışlar, şairler benzer niteliklerle sultanlarını övmüşlerdir. Fuzûlî, ömrü boyunca Bağdat’da, iktidar merkezlerine uzak olarak yaşamış, hiçbir zaman yüksek mevkilere ve iyi bir gelire sahip olamamıştır. Bâkî ise imparatorluğun merkezinde, toplumun alt kademelerinden üst makamlara doğru ilerlemiş, devlette yükselmiş, devletin en üst makamlarındaki şahsiyetlerle dostluklar geliştirmiştir. Sosyal tabaka, çevre, coğrafya, eğitim ve statü bakımından birbirinden oldukça farklı olan bu iki şairimiz, divan şiirinin ortak anlamlar dünyasında ürettikleri kasidelerde, benzer niteliklere vurgu yapmışlardır. Bu makalede Kânûnî Sultan Süleyman’a Fuzûlî ve Bâkî tarafından sunulan kasidelerin methiye bölümleri muhteva bakımından incelenmiştir. Padişahın methinde üzerinde durulan hususlar sınıflandırılarak ele alınmış, tekrar eden sıfat ve özellikler ayrıca belirtilmiştir. ANAHTAR SÖZCÜKLER
ABSTRACT It is important to evaluate the elements of eulogy in the odes presented by two poets, who had lived in distinct geographies with different social, political and economic conditions, in terms of showing the ruler type that left a mark in the collective memory of the term. As the odes are written to praise and with an anticipation, it results in an exaggeration of the qualities of memduh, the person who is praised. Without considering whether memduh has the qualities described, in the collective consciousness world of the era, a ruler’s qualities that are worth to praise become a cliché. Any of those qualities can be stressed more than the others depending on the reason of writing the ode. (For example; in the odes about excursion, victory and conquest, qualities like the military power, bravery and belligerency; in the odes that are written to be pardoned, qualities like mercy and grace; in the odes that are written in expectation of position, rank and material gain, qualities like blessing and generosity become prominent.) Qualities belonging to the ruler type have not shown a change during the classical period starting from the Kutadgu Bilig. People living in different areas of Turk-Islam world have sought similar features in their leaders, and poets have praised their sultans with similar qualities. Fuzûlî has lived all his life in Bagdad, away from the centers of power, and never has higher positions and a good salary. However, Bâkî has lived in the center of the empire, walked from the lower echelons of society to the upper positions, excelled in the government and made friends with people from the top ranks of it. These two poets, who are quite different from each other in terms of social class, environment, geography, education and status, have emphasized on similar qualities in the odes they have produced in the world of common sense of divan/Ottoman poetry. In this paper, the eulogy parts of odes presented by Fuzûlî and Bâkî to Suleiman the Magnificent are evaluated in terms of content. Subjects focused on in the eulogy of padishah are approached by classifying them into categories, and recurring adjectives and features are indicated separately. KEY WORDS KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY AYDEMİR Yaşar (2002) Türk Edebiyatında Kaside. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 22 Yaz, 133–168.
|
|||
|
| |||
|
|||
