|
Occupation Of Central Telegraph Office in Istanbul During The Turkish National Struggle for Independence and The Reaction of Ankara
ÖZCAN, Halil
JMTS 2018,15(3):331-353; DOI: 10.1501/MTAD.15.2018.3.23
Published online: 30 October 2018
Article (PDF 5,3 KB)
ÖZET
Telgraf haberleşmesi, 19. yüzyılın ortalarından itibaren başta Batı dünyası olmak üzere hızla gelişti. Bu gelişmeye paralel olarak devletler, sınırları içerisinde merkezin otoritesini daha etkin kılarken, sınırları dışındaki ittifaklarını da geliştirdi. Telgraf haberleşmesi, stratejik açıdan büyük öneme sahip olduğu için siyasî yönetimler, ülkenin her tarafını telgraf hatlarıyla merkeze bağlamaya gayret etti. Bu durum, insan vücudundaki sinir uçlarının merkezî sinir sistemine bağlanmasına benzemekteydi. Zira merkezî sinir sisteminin vücudu sağlıklı yönetebilmesi ancak vücutta bulunan sinir uçlarının merkezle sağlam bir iletişim kurmasıyla olanaklı olabilirdi. Osmanlı dünyasında da telgraf haberleşme sistemi ülkelerde bu görevi yapmaya başladı. I. Dünya Savaşı sonrası, Anadolu’nun işgal edilirken, bölge bölge, kent kent, Millî Mücadele’de İtilaf Devletleri, Türk telgrafhanelerini özellikle İstanbul’daki Merkezî Telgrafhane’yi işgal ederek organlar arasındaki bağı koparmayı hedefliyordu. Onun için 16 Mart 1920 günü, ilk birkaç saat içerisinde İstanbul Merkez Telgrafhanesi de işgal edilmiştir. İstanbul işgal edildiğinde, Ankara’da bulunan Mustafa Kemal Paşa da, Anadolu’nun İstanbul ile telgraf haberleşmesini yasaklamak suretiyle sinir uçlarının merkeze bağlanmasını engelleyerek, işgalcilerin telgraf politikasını boşa çıkarıyordu. Bu çalışmada, İstanbul’un işgal haberinin Ankara’da bulunan Mustafa Kemal Paşa’ya iletilmesiyle İstanbul Merkez Telgrafhanesi’nin işgali, dönemin Merkez Telgraf Baş Memuru İhsan Pere’nin hatıratından yararlanılarak ilk kez akademik düzeyde ele alınacaktır.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Telgraf haberleşmesi, İstanbul Merkez Telgrafhanesi’nin işgali, Mustafa Kemal Paşa, İhsan Pere, Millî Mücadele.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ABSTRACT
Telegraphy communication, developed rapidly foremost in western societies from mid 19th century. In parallel of this progress, states, while making qualified the authority of the center in their own borders; on the other hand progressed their allies off-limits. Because telegraphy communication has a great importance strategically, governance made great effort, to connect all sides of the country with telegraph lines to the center. This situations resembles the connection of neural crests to central nervous system of a human body. Because a healty body is only possible with a strong communication between neural crests and the center of the body. The system of telegraphy communication started to carry out this duty in countries. The Allies, during National Struggle for Independence, by occupying the telegraph offices especially the central one, targeted to cut off the links between the government and Anatolia. That’s why, at the date of 16th March 1920, Istanbul Central Telegraph Office was also occupied in a few hours. When Istanbul was occupied, Mustafa Kemal Pacha who was in Ankara at that time, forbade the communication between Istanbul and Anatolia via telagraph, thus, he also blocked the connection between neural crests and the center. He also disappointed the telagraph policy of the occupying forces. In this study, by transmitting the the news of Istanbul’s occupation to Mustafa Kemal Pacha who was in Ankara at that time, the occupation of the centeral telegraph Office in Istanbul, was studied for the first time in academically by using memoirs of İhsan Pere who was the chief officer of the Central Office at that time.
KEY WORDS
Telegraph communication, Occupation of Central Telegraph Office in İstanbul, Mustafa Kemal Paşa, İhsan Pere, Turkish National Struggle for Independence.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
ACEHAN I. (2018) “American Leonardo and Sultan Abdülmecid I” http://www.globaldailynews.com/columns/the-american-leonardo-and-sultan-abdulmecid-i/.
ATATÜRK K. (2017) Nutuk 1919-1927, Bugünkü Dille Yayına Hazırlayan Prof. Dr. Zeynep KORKMAZ, Atatürk Araştırma Merkezi.
Atatürk’ün Bütün Eserleri (ABE) (2002) Cilt 7, Kaynak Yayınları, İstanbul.
Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV (ATTB) 1991) Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
BAYDAR E. (1970) “Mustafa Kemal’in Gizli Teşkilatı’nı Ben İdare Ediyorum, Gizli Telgraf Merkezi Kurduk” Cumhuriyet Gazetesi, 5 Ekim, 1.
BAYDAR E. (1970a) “Mustafa Kemal’in Gizli Teşkilatı’nı Ben İdare Ediyorum, Gizli Telgraf Merkezi Kurduk” Cumhuriyet Gazetesi, 7 Ekim, 1.
BESEN C. (1962) “İstanbulda Kurulan Gizli Telgraf Merkezine Ait Hatıralar-III”, Pos-Tel Aylık Meslek ve Kültür Dergisi, Sayı: 9, Ekim, Dördüncü Cilt, 12-13, 20.
BESEN C. (1962a) “İstanbulda Kurulan Gizli Telgraf Merkezine Ait Hatıralar-IV”, Pos-Tel Aylık Meslek ve Kültür Dergisi, Sayı: 10, Kasım, Dördüncü Cilt, 12-13, 20.
BESEN C. (1963) “İstanbulda Kurulan Gizli Telgraf Merkezine Ait Hatıralar-VII”, Pos-Tel Aylık Meslek ve Kültür Dergisi, Sayı: 1, Ocak, Beşinci Cilt, 8.
BORAK S. (1952) “İstiklâl Mücadelemizin Adsız Kahramanları İstanbul Gizli Telgraf Merkezi Enteligence Servisi ile Nasıl Mücadele Etti?”, Tarih Dünyası, Cilt 3-4, Sayı: 28-29, 31 Ocak, s.1190-1192.
BORAK S. (1952a) “İstiklâl Mücadelemizin Adsız Kahramanları İstanbul Gizli Telgraf Merkezi Enteligence Servisi ile Nasıl Mücadele Etti? -2”, Tarih Dünyası, 29 Şubat, Sayı: 30-31, 1226-1227.
BORAK S. (1953) “İstiklâl Harbinde Gizli Tel”, İhsan Pere Röportajı, Yeni Tarih Dünyası Dergisi,17 Aralık, Cilt:1, Sayı: 7, 305.
BUSCH B. C. (1976) Mudros to Lausanne: Britain’s Frontier in West Asia, 1918-1923, New York, State University of New York Press.
COŞKUN A. (2000) Samsun’dan Önce Bilinmeyen 6 Ay İşgal, Hüzün, Hazırlık, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul.
COŞKUN N.S. (1941) Milli Mücadele Tarihine Eklenecek Bir Yaprak” Son Posta Gazetesi,“15 Şubat, 2.
ÇIPAN İ. (1990) Telgrafçı Manastırlı Ahmet Hamdi Bey, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
ÇUKUROVA B. (1994) Kurtuluş Savaşında Haberalma ve Yeraltı Çalışmaları, Ardıç Yayınları, Ankara.
DAVISON R. H. (2003) “Osmanlı İmparatorluğu’na Elektrikli Telgrafın Girişi”, OTAM, Çev. Durdu Mehmet BURAK, Sayı: 14, Ankara, 347-386.
ERİM N. (1953) Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, Cilt: I (Osmanlı İmparatorluğu Andlaşmaları), Türk Tarih Kurumu Basımevi.
KARAÖREN S. (2010) Mustafa Kemal’in Gizli Teşkilatı, Atatürk’ün İstihbaratçısıydım, Destek Yayını, İstanbul.
KARAY R.H. (1964) Minelbab İnelmihrab, İnkılâp ve Aka Kitabevleri Koll.Şti, İstanbul.
KISIKLI E. (2009) “İstanbul Basınında Edebiyatçılarımızın İstanbul’un İşgaline Bakışları”, Beykent Üniversitesi I. Uluslararası Türk Edebiyatında İstanbul Sempozyumu Bildirileri (3-5 Nisan 2008, İstanbul) Beşir Kitabevi, İstanbul, 701-724.
KOCATÜRK U. (2007) Doğumundan Ölümüne kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
MURPHY C.C.R (1921) Soldiers of the Prophet, London.
ÖNDER N. (1963) “Türkiye’de İlk Telgraf Tecrübesi”, Pos-Tel Aylık Meslek ve Kültür Dergisi, Sayı:10, Ekim, Beşinci Cilt. 19-20.
PERE İhsan Hatırat (Yayımlanmamış) ss.1-85.
ÖZKÖK B (2008) “Unutulmuş Bir Kahraman,” Akşam Gazetesi, 23 Mart.
PTT (2007) Geçmişten Günümüze Posta, T.C. Ulaştırma Bakanlığı PTT Genel Müdürlüğü Ankara.
PTT (2009) İstiklal Harbimizde PTT, T.C. Ulaştırma Bakanlığı PTT Genel Müdürlüğü, Ankara.
SAYLAN G. F. (2014) “İstanbul’un Resmen İşgali” (16 Mart 1920), Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, Cilt II, Sayı 41, Ocak, 17-40.
SİNAN A. (1953) “Bizde İlk Telgraf”, Pos-Tel Aylık Meslek ve Kültür Dergisi, Sayı 12, Dördüncü Cilt,1953, 14-15.
TBMM Zabıt Ceridesi (1920) Devre: I, C: 1, İçtima Senesi: 1, İkinci İçtima, 24 Nisan.
Türk İstiklâl Harbi VII nci Cilt İdarî Faaliyetler (15 Mayıs 1919-2 Kasım 1923) (1975) Genelkurmay Basımevi.
ÜZEN İ. (2009) “İngilizlerin Kudüs’ü Ele Geçirmesi ve Edmund H. H. Allenby’nin Kudüs’e Törenle Girişi (9-11 Aralık 1917), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 19, Sayı 2, 329-344.
|
