|
The Opera of Oz-Soy: Myth, History and The Pursuit of Solidarity Between Turkey and Iran in the Period of Ataturk
METİN, Celal
JMTS 2018,15(3):354-368; DOI: 10.1501/MTAD.15.2018.3.24
Published online: 30 October 2018
Article (PDF 3,7 MB)
ÖZET
İki dünya savaşı arasında Türkiye ve İran’ı yönetenler güvenlik arayışı içinde olmuşlar ve bu amaçla iş birliğini artırmak için aralarındaki sorunları çözmeye yönelmişlerdir. Bunun için dönemin İran siyasî lideri olan İran şahı Rıza Pehlevi ilk ve tek yurt dışı ziyaretini 10 Haziran-7 Temmuz 1934’de Atatürk’ün Türkiyesi’ne yapmıştır. Olumlu bir havada gerçekleşen ve her iki tarafın memnun olduğu bu ziyaret sırasında ilk Türk operası Öz Soy sahnelenmiştir. İran ve Türk tarihini ortak paydada ele alan ve bu ziyaretin amacına uygun sahnelenen Öz Soy operasının asıl metni kayıptır. Bu opera hakkındaki tek bilgimiz bir tanıtım broşürdür ve broşürde verilen bilgiler ve metin parçalarına göre bu opera Atatürk’ün Türk Tarih Tezi’nin ve Türkiye-İran tarih birliğinin yorumlanmasına dayanır. Bu operanın yazımına bizzat katılan Atatürk, iki milletin kardeşliği, ittifak yapmaları ve Batılılaşmaları gerektiğini vurgulamış; bu vurguyu yapmak için de bir Batı sanatı olan operanın imkânlarından yararlanmıştır. Bu makale, Öz Soy Operasının içeriğinin eldeki bilgiler ışığında değerlendirilmesine ve yorumlanmasına dayanmaktadır.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Öz Soy Operası, Atatürk, Rıza Şah, Türk-İran İlişkileri, Türk Tarih Tezi.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ABSTRACT
Interwar era represent in world politics a search of security. This argument was also considered and conventional between Turkey and Iran and those that manage to increase cooperation. The shah of Iran, Reza Pahlavi and Iranian political leadership made the first and only overseas visit on 10 June to 7 July 1934, to Ataturk's Turkey. That official visit occured in a positive atmosphere and both sides were satisfied. During this visit, taken as possible as symbolic and glorification for the modern cooperation of the two representative ancient political tradition of the region, the first Turkish opera Öz Soy had written and played, by the directives of Atatürk, President of Turkish Republic. Addressing the common demonitator with the purpose of visit the histories of Iran and Turkey well confortable for the opera’s main plot. Oz Soy’s actual text is missing. Our only information about this opera is a promotional brochures and pamphlets, and pieces of text according to the information given in this opera of Ataturk's Turkish History Thesis and the interpretation of Turkish-Iranian alliance. Personally participating in the writing of this opera Ataturk, emphaised the brotherhood of two nations, that the alliance should make. He done this with a western art genre; opera. This article is based on the intrepretation of the content of Öz Soy Opera.
KEY WORDS
The Opera of Öz Soy, Atatürk, Reza Shah, Turkish-İranian relations, Turkish Historical Thesis,
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
ADIVAR Halide Edip (1985) Mor Salkımlı Ev, 7. Baskı, İstanbul: Atlas Kitabevi.
ALTAR Cevad Memduh (1981-1982) Opera Tarihi, Cilt 4, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
AND Metin (1983) Atatürk ve Tiyatro, Ankara: Maya Matbaası.
BEHAR Büşra Ersanlı (1996) İktidar ve Tarih, 2. Baskı, Afa Yayıncılık, İstanbul.
GRANDA Cemal (2007) ATATÜRK’ün Uşağı Cemal Granda Anlatıyor, (33 yıl sonra Yeniden), Ankara: Kristal Kitaplar.
ÇETİNSAYA Gökhan (1999) “Atatürk Dönemi Türkiye-İran İlişkileri, 1926-1938”, Avrasya Dosyası- İran Özel-, Cilt 5, Sayı 3 (Sonbahar), s. 168-170.
DAVRAN Yalçın (2005) “Cumhuriyetten Günümüze Türk Operasının Dünü, Bugünü ve Geleceği”, V. Türk Kültürü Kongresi- Sahne Sanatları, Yay. Haz. Ömer Çakır, Cilt: 11, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
DELETANT Dennis – HANAK Harry Hanak (Ed.) (1988) Historians as Nation-Builders, London: Macmillan Press.
ERGENELİ Adnan (1993) Çocukluğumun Savaş Yılları, İstanbul: İletişim Yayınları.
FİRDEVSÎ Şehnâme I (1992) Çev. Necati LUGAL, 2. baskı, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
GİZ Adnan (1988) Bir Zamanlar Kadıköy, İstanbul: İletişim Yayınları.
HOSKING Geoffrey-SCHÖPFLIN George (ed.) (1997) Myths and Nationhood, New York: Routledge.
KAHRAMANKAPTAN Şefik (yay. haz.) (2005) Atatürk, Saygun ve Öz Soy Operası, Ankara: Sevda- Cenap And Müzik Vakfı.
KIRKPINAR Serap (2005) İran Şahı Rıza Şah Pehlevi’nin Türkiye Ziyareti ve Bu Çerçevede Türk-İran İlişkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
MENASHRİ David (1992) Education and Making of Modern Iran, Ithaca and London: Cornell University Press, 1992.
METİN Celal (1998) Türk Tarih Tezi ve Tarih Ders Kitaplarında Cumhuriyet Tarihi (1923-1960), Ankara: H.Ü. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
ÖZER İlbeyi (2006) Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Yaşam ve Moda, İstanbul: Truva Yayınları.
REFİĞ Gülper (1997) Atatürk ve Adnan Saygun, İstanbul: Boyut Yayınları.
SAYGUN Ahmet Adnan (1982) Atatürk ve Cumhuriyet Devrinde Türk Operasında İlk Kımıldanış- Öz Soy Operası, Ankara: Devlet Opera ve Balesi Yayınları.
SMITH Anthony D. (1999) Myths and Memories of the Nation, Oxford: Oxford University Press.
SOSYAL İsmail (1991) “Bağdat Paktı”, Belleten, Cilt: LV, Sayı: 212, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
YENER Faruk (1987-1989) “Türkiye’de Opera Sanatı”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: IX, İstanbul: İletişim Yayınları.
|
