|
The Headstone and Queen Seal of Köktürk Princess and the Chinese Empress Asena
EKREM, Nuraniye Hidayet
JMTS 2018,15(3):392-418; DOI: 10.1501/MTAD.15.2018.3.26
Published online: 30 October 2018
Article (PDF 18,2 MB)
ÖZET
Göktürk Prensesi ve Çin İmparatoriçesi Asena (Aşina, A-shih-na) 阿史那皇后 (551–582), Orta Asya Türk siyasi tarihindeki ikinci büyük Türk devleti ve Türk adıyla ortaya çıkan ilk devlet olan Göktürk Devleti’ni 552 yılında kuran Bumın (Tumen 土門) Kağan’ın (490-552) torunudur. Aynı zamanda Göktürk Devleti’nin 3. Hakanı olmak ile birlikte Orta Asya’daki Türk boylarının büyük çoğunluğunu egemenliği altında toplayan ve o tarihe kadar bu bölgeye hükmeden Rouran 柔然 (Ruanruan 蠕蠕) Avar Kağanlığı’nı yıkarak ortadan kaldıran, Kitanlar ve Kırgızları egemenliği altına alarak Çin’e Göktürk üstünlüğünü kabul ettiren ve Göktürk Devleti’ne en güçlü dönemini yaşatan Mukan Kağan’ın (木杆可汗, 木汗可汗) 3. kızıdır. Göktürk Prensesi Asena aynı zamanda, Göktürk Devleti’nin kurulmasından kısa bir süre sonra Çin’in kuzeyinde kurulan Kuzey Zhou Tabgaç Hanedanlığı北周 (557-581) İmparatoru Yuwen Yong’un 北周武帝宇文邕 (543-578) İmparatoriçesidir. Bu çalışmada Çin kayıtlarında Zhou Hükümdarı Yuwen Yong’un İmparatoriçesi 宇文邕的皇后, Göktürk Prensesi Asena阿史那皇后, Zhou İmparatoru Kraliçesi 周武德皇后, Wude İmparatoriçesi 武德皇后, Tianyuan Huang Taihou天元皇太后gibi unvan ve sıfatlarla anılan Göktürk Prensesi Asena’nın (Aşina) 1993 yılında keşfedilen Mezar Taşı Yazıtı ve onun Kraliçe Mührü incelenmiştir..
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Göktürkler, Bumin Kağan, Mukan Hakan, Çin İmparatoriçesi Asena, Göktürk Prensesi Asena, Zhou Hanedanlığı.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ABSTRACT
Köktürk Princess and the Chinese Empress Asena (Asina, Ašina, A-shih-na) 阿史那皇后 (551-582) was the granddaughter of Bumin (Tumen 土門) Khan (490-552), whom established the first emerged and the second largest Turkish state in the Turkish political history of Central Asia. She was also the third daughter of the third Khagan of Gokturk Empire, Mukan Khagan (木杆可汗, 木汗可汗), in whose time the majority of the Turkish population in Central Asia was under sway of him. During his reign, the Köktürk Empire witnessed its the most powerful period. He also removed the sovereign power of Rouran 柔然 (Ruanruan 蠕蠕) Avar Khaganate, dominated Khitan and Kirghiz groups and made the Chinese accept his superiority over them. Köktürk Princess Asena was also the Empress of the Empreror Yuwen Yong 北周武帝宇文邕of Zhou Hanedanı北周 (557-581), which was established on northern part of China, shortly after the establishment time of the Köktürk Empire. Gokturk Princess Asena (Asina) was given some honorary and descriptive titles in Chinese records, such as Empress of Zhou Emperor Yuwen Yong宇文邕的皇后, the Asena of Köktürk Princess阿史那皇后, the Queen of Zhou Emperor 周武德皇后, Wude Empress武德皇, Tianyuan Huang Taihou天元皇太后. In this study, in the light of Chinese resources, the life of Gokturk Princess will be tried to be explained, on the basis of her headstone inscriptions discovered in 1993 and her Queen Seal.
KEY WORDS
Köktürks, Bumin Kaġan (Qaġan), Mukan Hakan, Chinese Emperor Asena, Köktürk Princess Asena, Zhou Dynasty
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
Zhang Jianlin张建林, Sun Tieshan孙铁山, Liu Dunyun刘呆运 (1997). 北周武帝孝陵发掘简报, 考古与文物, 陕西省考古研究所; 咸阳市考古研究所, 1997 年第2 期.
Wang He王贺, Mei Jianjun梅建军, Pan Lu潘路,..,... (2015), 北周武帝孝陵铜锡焊料的科学发现与研究, 《文物》 2015年第4期. 王贺（北京科技大学冶金与材料史研究所）; 梅建军（北京科技大学冶金与材料史研究所）; 潘路（中国国家博物馆）; 杨军昌（陕西省考古研究院）; 张建林（陕西省考古研究院）, 北京科技大学科技史与文化遗产研究院, 北京.
http://www.xycyan.com/html/kexueyanjiuyanjiuchengguoyejinyucailiao201512093950.html.
Erişim tarihi: 25.01.2019
Wang he王贺, Mei Jian jun梅建军, Pan lu潘路; Yangjünchang 杨军昌, Zhangjianlin张建林, (2015) 北周武帝孝陵铜锡焊料的科学发现与研究,《文物》2015年第4期 | 王贺（北京科技大学冶金与材料史研究所）, 梅建军(北京科技大学冶金与材料史研究所）潘路（中国国家博物馆）, 杨军昌（陕西省考古研究院）, 张建林（陕西省考古研究院）, 北京科技大学冶金与材料史研究所中国国家博物馆陕西省考古研究院. S. 76. http://www.cqvip.com/qk/97337x/2015004/664393442.html. Erişim tarihi: 12.1.2018.
İmparatorlar Türbesi Dergisi帝王陵, (2017) Çin’in tarihi İmparatorlarının mezarları ve türbeleri ile ilgi araştırmalar yapar. ISBN Nu: 9787501221646, 7501221642.
http://lishi.tushu163.com/pdfdownload/YSXYXZKMAAMNVN.pdf; 25 Aralık 2016.
http://www.360doc.com/content/16/0716/01/32335138_575843370.shtml, 16 Temmuz 2017.
Zhu Zhenhong朱振宏 (2015) 北周武德皇后墓志考释研究, 《唐史论丛第二十辑》 - 杜文玉主编2015: 294-303.
Sunwu jun孙武军 (2012), 北朝隋唐入华粟特人墓葬图像的文化与审美研究, 西北大学博士学位论文 , 指导老师：葛承雍教授张弘（普慧）教授, 西北大学学位评定委员会, 二〇一二年.
Cheng Qian成倩, Zhang Jianlin张建林 (2016) 北周武帝孝陵出土玻璃珠的科学分析与研究,《考古与文物》, 2016年08月19, 年08月19日 10: 18 来源: http://www.cssn.cn/kgx/kjkg/201608/t20160819_3168701.shtml. Erişim tarihi 12. 11. 20017.
Zheng Rupei 郑如珀, (2007) 墓葬, 美术与政治--宁夏固原北周李贤墓再思考Tombs, Fine Arts and Politics, 思想, 美国欧柏林大学, ( 李砚祖, 卷五）ss.11-20. http://www.tup.tsinghua.edu.cn/upload/books/yz/025638-01.pdf. Erişim tarihi: 27. 12. 2017.
Linghu Defen令狐德棻 (1971) Zhou shu 周書 (557-581), 卷50 <異域下∙突厥傳>, 北京:中華書局. 北京.
Linghu Defen令狐德棻 (2018) 千年帝陵谜团被盗墓贼揭开：古印160万不卖，经鉴定为一级文物, 2018-02-24
https://3g.163.com/dy/article/DBCFUK310517SHE4.html
|
