|
Khotyn Fortress (1787-1792 During The Turco-Austrian, Russian Wars)
FEDAKAR, Cengiz
JMTS 2019, 16(3):513-544; DOI: 10.1501/MTAD.16.2019.3.22
Published online: 30 September 2019
Article (PDF 3,6 MB)
ÖZET
1768-1774 Osmanlı Rus Savaşları sonunda imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) ile Osmanlı Devleti’nden koparılarak Kırım’a sözde bağımsızlık verilmişti. Rusya’nın Kırım’ı 1782’de işgali ve 1783’te ilhakı ile birlikte Osmanlı Devleti kaybettiği bu ilk İslam toprağını geri almak için askeri hazırlıklara başlamış, nihayet 1787 yılında Rusya’ya savaş ilan etmişti. Daha sonra Rusya ile Osmanlı aleyhine gizli ittifak yapmış olan Avusturya da savaşa dahil olmuş böylece Osmanlı Devleti, hem Rusya hem de Avusturya ile savaşmak zorunda kalmıştı. Savaş birçok cephede cereyan etmiştir; Kafkasya, Balkanlar, Özi (Dinyeper), Karadeniz, Tuna ve Turla (Dinyestr) nehirleri havzaları gibi. Bu cephelerden olup Turla Nehri kıyısında yer alan ve Osmanlı Devleti’nin sınır boyu kalelerinden olan Hotin Kalesi de savaşın önemli mevzilerindendir. Bölgede birleşik Avusturya ve Rus kuvvetlerine karşı muharebelerde bulunan Osmanlı Devleti, önemli bir stratejik mevkide bulunmasına rağmen savunması oldukça güç olan Hotin Kalesi’ni müdafaa etmeye çalışmıştır. Doğal savunma şartlarının kalenin aleyhinde olması, her defasında Hotin’i işgale maruz bırakmıştır. 1788 yılında da artık takati kalmayan kale kumandanı, yaptığı anlaşma ile Hotin’i ortak Avusturya-Rus birliklerine teslim etmiştir. Avusturya ile yapılan 1791 Ziştovi Antlaşması gereğince Osmanlı Devleti’ne iade edilmesi gereken kalenin teslimi, 1793 yılını bulmuştur. Kale teslim alındıktan sonra yoğun bir tamir ve tahkim sürecine tabi tutulmuştur.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Hotin Kalesi, Osmanlı, Avusturya, Rusya, Ziştovi Antlaşması.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ABSTRACT
With the Treaty of Kuchuk Kainardji(1774) signed at the end of the Turco-Russian Wars of 1768-1774, Crimea was separated and gain so-called independence from the Ottoman Empire. With the Russian invasion of Crimea in 1782 and the annexation of it in 1783, Ottoman Empire started military preparations to recapture the very first Islamic land that it lost, and finally declared war to Russia in 1787. There after Austria, which had made a secret alliance with Russia against Ottoman Empire, was involved in this war. Thereby the Ottoman Empire had to struggle both Russia and Austria. The war was fought on many fronts; Caucasia, Balkans, Ozi (Dnieper), Black Sea and river basins of Danube and Turla (Dniestr). Khotin (Hotin) Fortress, which is one of these fronts and is located on the banks of Turla River, is one of the important position of this war. Ottoman Empire, which fought against both Austrian and Russian forces in the region, tried to defend the Khotyn Fortress, which has an important strategic porisiton. Due to the terrain conditions at the location of the fortress, Khotyn was in the position to be easily occupied. In 1788, commander of fortress, who no longer had the strength to withstand, made an agreement and handed over Khotyn to the Austian-Russian troops. In accordance with the 1791 Treaty of Sistova with Austria, Khotyn Fortress had to be returned to the Ottoman Empire, but this happened in 1793. After the fortress was taken over, an intensive repair and fortification process started.
KEY WORDS
Khotyn Fortress, Ottoman Empire, Austria, Russia, Traty of Sistova.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
Osmanlı Arşivleri
Nâme-i Hümâyûn
A.DVNSNMH. d, 9.
Ali Emîrî
AE, SABH. I, 115/7745, I, 16/1414, 11/1013, 121/8238, 17/1476, 29/2210, 45/3240, 47/3357, 49/3513, 90/6192.
Cevdet Askeriye
C. AS, 338/13992, 173/7544, 176/7660, 176/7660, 210/8999, 223/9494, 234/9883, 275/11417, 281/11699, 283/11774, 315/13060, 319/13184, 328/13603, 334/13840, 343/14237, 358/14845, 364/15074, 369/15283, 465/19414, 480/20017, 551/23103, 627/26468, 692/29049, 712/29854, 712/29854, 741/31123,748/31467, 80/3797, 887/38119, 890/38270, 893/38428, 902/38896, 904/38972, 910/39262, 912/39375, 920/39772, 923/39919, 925/40022, 925/40022, 955/41489, 96/4391, 96/4391, 962/41856, 974/42429.
Hatt-ı Hümayûn
HAT, 10/337, 10/337, 10/337B,1009/42401, 12/442, 123/5029, 1380/54443, 1380/54455, 1665/70, 17/741, 1451/12, 18/829, 18/835, 185/8623, 185/8645, 19/903, 194/9556, 20/922, 21/1005, 21/1007, 22/1048, 22/1088, 22/1092, 222/12423, 222/12426, 223/12450, 223/12456, 223/12467; 223/12468, 223/12468, 224/12481, 224/12484, 224/12484, 224/12485, 226/12590, 226/12592, 226/12592, 24/1224, 255/14520, 259/14957, 28/1342, 29/1385, 78/3252 (15 R. 1202/24, 171/7355.
***
Ahmed Cevdet Paşa (1309) Tarih-i Cevdet, C. IV, İstanbul.
Ahmed Resmî (2011) Hulâsat’ül İ’tibar (1768-1774 Osmanlı-Rus Harbi Tarihçesi) (Haz. Osman Köksal), Ankara.
BAYRAM, Ü. Filiz (2014) Enverî Tarihi 3. Cild (Metin ve değerlendirme), (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, doktora tezi), İstanbul.
BEYDİLLİ, Kemal (2002), “Küçük Kaynarca Antlaşması”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi (DİA), C. 26, Ankara.
CASTÉRA, Jean-Henri (1809) Histoire de Catherine II Impériatrice de Russie, Tome II, Paris.
ÇINAR, Ali Osman (1999) Mehmed Emin Edib Efendi’nin Hayatı ve Tarihi (Tarih-i Edip), İstanbul.
DAVISON, Roderic H.(1976), “Russian Skill and Turkish Imbecility: The Treaty of Kuchuk Kainardji Reconsidered”, Slavic Review, Vol 35, No. 3.
EMECEN, Feridun M. (1984), “Son Kırım Hânı Şahin Giray’ın İdamı Mes’elesi ve Buna Dair Vesikalar”, Tarih Dergisi, S. 34, İstanbul.
ENGİN, Hakan (2013), 1787-1792 Osmanlı-Rus, Avusturya Harplerinde İbrail Kalesi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) Haziran 2013 Edirne.
ERÇELEBİ, Erbuğ (2012) 190 Numaralı Mühimme Defteri’nin Transkripsiyonu Ve Değerlendirilmesi (s. 98 – 198), (Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
EVLİYA ÇELEBİ (2011) Seyahatnâme C.5, (Yay. Haz. Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı, Robert Dankoff, Zekeriya Kurşun, İbrahim Sezgin) İstanbul.
FEDAKAR, Cengiz (2014) Kafkasya’da İmparatorluklar Savaşı. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
FEDAKAR, Cengiz (2015), 1787-1792 Osmanlı-Rus Harplerinde Kılburun, Özi Nehri ve Hocabey Muharebeleri, Karadeniz Araştırmaları, Ankara.
İNALCIK, Halil (1997), “Kırım”, İslam Ansiklopedisi, C. 6, Eskişehir.
JORGA, Nicolae (2009) Osmanlı İmparatorluğu Tarihi C. 5. İstanbul.
KARAL, Enver Ziya (1999) Osmanlı Tarihi C. V, Ankara.
KOLODZIEJCZYK, Dariusz (1999), “Hotin”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 18, Ankara.
LDECEI, Aure (2015), “Hotin”, İslam Ansiklopedisi, C. 5/1, İstanbul.
PETROV, A. N.(1880), Vtoraya Turetskaya Voyna v tsarstvovanıe ImperatritsıeKaterinı II 1787-1791 g., Tom I (1787-1789 gg.), S. Peterburg.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1998) Osmanlı Tarihi, C. III, I. Kısım, Ankara.
|
