|
Representation of Semantic-Syntactic Knowledge to Verb Definitions ın Güncel Türkçe Sözlük
UYSAL, Hülya
JMTS 2019, 16(3):599-617; DOI: 10.1501/MTAD.16.2019.3.26
Published online: 30 September 2019
Article (PDF 380 KB)
ÖZET
Sözlükler dil kullanıcılarının sıklıkla başvurduğu kaynaklar arasındadır ve sözlüklerde sözcüklerin leksikal anlamları açıklanmaktadır; fakat bazı sözcüklerin özellikle de eylemlerin sentaktik bir çerçeve oluşturduğu görülmektedir. Sentaktik çerçeve denilince akla gelen birimlerden biri de üye yapısıdır. Alanyazında üye yapısı için valens, birleşim değeri, istem gibi terimler kullanıldığı görülmektedir. Bir tümcede bulunan üyeler, eylemler tarafından seçilmekte, sunulan anlamsal içeriğe bağlı olarak bu üyelere eylemler tarafından sözdizimsel yapıları etkileyen roller yüklenmektedir. Bu yazıda sentaktik bilgiyi içeren üye yapısı ve semantik bilgiyi içeren rol yapısının eylemlerin tanımlanmasında nasıl işletilmesi gerektiği üzerinde durulmuş, Güncel Türkçe Sözlük’ten üye ve rol yapısının yansıtılmadığı, eksik yansıtıldığı örnek eylemler seçilmiş, eylem tanımlarında yer verilmesi gereken üye ve rol yapısı bilgisi ortaya konulmuştur. Ayrıca sentaktik bilgi dikkate alınarak eylem tanımları yeniden oluşturulmuş ve tanımlar içerisinde eylemin anlamsal içeriğine bağlı olarak çeşitli sınırlılıklar getirilmiştir. Böylelikle Güncel Türkçe Sözlük’te eylem tanımlarına bakan kullanıcılar, çok sayıda anlamı olan eylemlerin hangi bağlamda hangi üye yapısı ve rol yapısıyla kullanılması gerektiği bilgisine ulaşabilecek ve dilbilgisel açıdan doğru tümceler üretebilecektir.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Bilgi kategorisi, sentaktik bilgi, semantik bilgi, tanımlama, üye yapısı, rol yapısı.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ABSTRACT
Dictionaries are amongst the sources to which language users often apply and in dictionaries lexical meanings of words are explained, but it is seen that some words especially verbs constitute a syntactic frame. If we mention about syntactic frame, argument structure comes to mind. In literature, for argument structure, terms such as valens, birleşim değeri, istem are used. Arguments in a sentence are chosen by verbs and depending upon semantic content, to these arguments various roles which affect syntactic structure are assigned by verbs. In this study, it has been dwelled on how argument structure which contain syntactic knowledge and theta grid which contain semantic knowledge should be showed while defining verbs. Example verbs which do not show argument structure and theta grid or show absently have been selected from Güncel Türkçe Sözlük. Also knowledge related to argument structure and theta grid which should be in verb definitions has been presented. By considering syntactic knowledge, verbs have been redefined. Depending upon semantic content of verb in definitions some restrictions have been introduced. Thus, users who look up definitions of verb in Güncel Türkçe Sözlük will see in which context and with which argument structure and theta grid, verbs which have a lot of meanings should be used. Also these people make sentences correctly.
KEY WORDS
Information categories, syntactic knowledge, semantic konowledge, definition, argument structure, theta grid.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
BIRTIĆ, M.; BRAČ, I.; RUNJAIĆ S. (2017) The Main Features of the e-Glava Online Valency Dictionary. Electronic lexicography in the 21st century. At Leiden, the Netherlands.
BRIGHT, W. (1992) International Encylopedia of Linguistics. New York: Oxford University Press, 333-334.
CRYSTAL, D. (2008) A Dictionary of Linguistics and Phonetics. USA, UK: Blackwell Publishing.
DOĞAN, N. (2011) Türkiye Türkçesi Fiillerinde İsteme Göre Anlam Değişiklikleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
DOĞAN, N. (2016) İstem Sözlükleri ve Türkçe. Uluslararası Sözlükbilimi Sempozyumu 3. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi.
ERDAL, M. (1991) Old Turkic Word Formation: A Functional Approach to the Lexicon I-II. Otto Harrassowita-Wiesbaden: Harrassowitz.
HERBST, T. (1987) A Proposal for A Valency Dictionary of English. R. F . ILSON (Ed.), A Spectrum for Lexicography içinde (s. 29-48). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
HOEKSTRA, E. (2010) Grammatical Information in Dictionaries. Proceedings of the 14th EURALEX International Congress. Fryske Akademy, Editors: Anne DYKSTRA and Tanneke SCHOONHEİM, 1007-1012.
JACKSON, H. (2016) Sözlükbilime Giriş. (Çev.: Mehmet GÜRLEK-Ellen PATAT), İstanbul: Kesit Yayınları.
KUBBEALTI AKADEMİSİ, Kubbealtı Lugatı (http://lugatim.com/).
ÖZKAN-AYDIN, I. (2017) Evrensel Dilbilgisi ve Türkçede İstem. Ankara: Grafiker Yayınları.
SULTANOV, V. (2001) Türkçe Sözlüklerde Semantik-Sentaktik Bilgilerin Verilmesi. Uluslararası Sözlükbilim Sempozyumu Bildirileri, Gazimağusa: Doğu Akdeniz Üniversitesi Basımevi.
TÜRKÇE ULUSAL DERLEMİ (TUD), (https://www.tnc.org.tr).
TÜRK DİL KURUMU, Güncel Türkçe Sözlük (https://sozluk.gov.tr).
UZUN, N. E. (1997) Türkçe Eylemlerde Çokanlamlılık ve Rol Kuramı. Dil Dergisi. Sayı: 51, Ankara Üniversitesi Tömer.
UZUN, N. E. (2000) Anaçizgileriyle Evrensel Dilbilgisi ve Türkçe. İstanbul: Multilingual.
UZUN, N. E. (2003) Modern Dilbilim Bulguları Işığında Türkçe Sözlüğe Bir Bakış. Mustafa Canpolat Armağanı, Şafak Matbaası, 281-293.
|
