|
A New Publication of “Ejderha Destanı” (Relations Between Salur Kazan, Sarı Saltuk and Hz. Ali's Fight with the Dragon)
ONUR, Samet
JMTS 2019, 16(4):687-723; DOI: 10.1501/MTAD.16.2019.4.33
Published online: 28 January 2020
Article (PDF 13,3 MB)
ÖZET
Bu çalışmada, Hz. Ali ile yedi başlı ejderhanın mücadelesini anlatan Ejderha Destanı’nın şahsî kitaplığımızda bulunan bir nüshası neşredilmiştir. Söz konusu metin üzerine daha önce yapılan çalışmalar hakkında bilgi verildikten sonra çalışmamıza kaynaklık eden nüsha tanıtılmıştır. Yazmanın dil ve imlâ özellikleri gösterilmiş, transkripsiyonlu metni ve dizinli sözlüğü hazırlanmıştır. Notlar bölümünde Salur Kazan, Sarı Saltuk ve Hz. Ali’nin ejderha ile cenklerini anlatan metinler arasındaki benzerlikler ortaya konulmuş, Hz. Ali ve Sarı Saltuk’un ejderhayla cenklerini anlatan metinlerin Salur Kazan’ın ejderhayla cenginden ilham alınarak oluşturulduğu sonucuna varılmıştır.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Ejderha, Hz. Ali, Salur Kazan, Sarı Saltuk.
ABSTRACT
In this study, a manuscript of “Ejderha Destanı”, which narrates the struggle of the seven-headed dragon with Ali, is published. After giving information about the previous studies on this story, the manuscript which is the source of our study is introduced. Grammatical and ortographic features of the manuscript were shown and transcribed text and indexed dictionary were prepared. In the notes section, the similarities between the stories of Salur Kazan, Sarı Saltuk and Ali’s struggles with the dragon are revealed. It was concluded that the texts describing Ali and Sarı Saltuk's struggle with the dragon were inspired by Salur Kazan's struggle with the dragon.
KEY WORDS
Dragon, Ali, Salur Kazan, Sarı Saltuk.
KAYNAKLAR/BIBLIOGRAPHY
AKALIN Ş. H. (2006) Kitâb-ı Dede Korkut ve Anadolu Türk Destanlarından Saltuk- Nâme, http://turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%20TURK%20DILI/akalin_saltukname.pdf (Erişim Tarihi: 14.06.2019).
ALIŞIK C. E. (2003) “Hülagu Han”. Türk Yolu Dergisi, S. 7, 32-38.
ASLAN N. (2006) “Manzum Dinî Destanlar ve Kirdeci Ali’ye Ait Olduğu Söylenen İki Destan Metni (Güvercin ve Geyik Destanları)”. Erciyes Üniversitesi Sos. Bil Enst. Dergisi, S. 20/1, 189–208.
ASLAN N. (2016) “Hz. Ali Cenknameleri Bağlamında Bir Eser (Destan-ı Ejderha ve Bazı Motifleri Üzerine)”. Millî Folklor, Yıl 28, S. 111, 208-219.
Derleme Sözlüğü I-XI (1953-1979), Ankara: TDK Yay.
ERGİN M. (1958) Dede Korkut Kitabı I (Giriş-Metin-faksimile). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ERGİN M. (Tarihsiz) Ebülgazi Bahar Han Şecere-i Terakime (Türklerin Soy Kütüğü).
ESİN E. (1978) İslamiyetten Önceki Türk Kültür Tarihi ve İslama Giriş. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
ESİN E. (2001) Türk Kozmolojisine Giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
GÖLPINARLI A. (1958) Manakıb-ı Hacı Bektâş-ı Velî « Vilâyet-Nâme». İstanbul: İnkilâp Kitabevi.
GÜLSEVİN G. (2017) Eski Anadolu Türkçesinde Ekler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
GÜZEL Abdurrahman, TATÇI Mustafa (1990) ¨Hz. Ali ile İlgili Manzum Hikâye: Destan-ı Ejderha ve Hazret-i Ali’ye Atfedilen Bir Eser: Emsal-i Hazret-i Ali¨. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, VI/1, 67-89.
JİRMUNSKİY V.M. (1961) “Kitâb-ı Dede Korkut ve Oğuz Destanı Geleneği”. (Çev. İsmail Kaynak), Belleten, C. XXV, S. 100, 609-629.
KOCATÜRK V. M. (1964) Büyük Türk Edebiyatı Tarihi, Başlangıçtan Bugüne Kadar Türk Edebiyatının Tarihi, Tahlili ve Tenkidi. Ankara: Edebiyat Yay.
KOZAN A., BİLGİLİ R. (2013) “Hz. Ali’nin Menkıvebî Hayatına Dair Bir Destan: Destan-ı Ejderha ve İslâmî Dönem Anadolu Türk Kültürüne Yansımaları”. Turkish Studies, Volume: 8/5, 465-490.
KÖPRÜLÜ F. (1980) Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Ötüken Yayınları.
ORALTAY H., YÜCE N., PINAR S. (1984) Kazak Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
ÖZÇELİK S. (2016) Dede Korkut -Dresden Nüshası- Metin, Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
SHAHGOLİ N. K., YAGHOOBİ V., AGHATABAİ S., BEHZAD S. (2019) “Dede Korkut Kitabı’nın Günbet Yazması: İnceleme, Metin, Dizin ve Tıpkıbasım”. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 16(2), 147-379.
STEINGASS F. (1975) A Comprehensive Persian - English Dictionary, Beirut: Librairie du Liban.
Tarama Sözlüğü I-VII (1963-1974) Ankara: TDK Yay.
TOGAN, İ. (2002) “Çinggis Han ve Moğollar”, Türkler Ansiklopedisi, 8. Cilt. Ankara, 235-256.
TOGAN, Z. V. (1946) Umumî Türk Tarihine Giriş, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
TOGAN, Z. V. (1969) “Çengiz Han” (1155-1227). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 1969-1970 Kış Sömestresi [Ders Notları] [İstanbul].
TÖREN H. (2012) “Kirdeci Ali, Dâsıtân-ı Hamâme-i Ar'ar”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 34(34), 177-204.
YILDIRIM, D. (2000) “Tarihî Süreç İçinde İletişim Odakları, Ağları ve İşlevleri (XIII-XX. Yüzyıllar Aralığı Türkiyesi)”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, (10), 327-353.
|
