|
Current Situation of Khalaj Turks in Respect of Language Vitality
RAHİMİ, Mousa (Musa)
JMTS 2020, 17(2):131-145; DOI: 10.1501/MTAD.17.2020.2.10
Published online: 4 August 2020
Article (PDF 360 KB)
ÖZET
Makale, ölü diller, yaşayan diller, tehlikedeki diller bağlamında Halaç Türkçesinin canlılık durumuna dairdir. Dil ölümüne neden olan etkenler üzerinde durmak ve Halaç Türkçesinin dil canlılığı bağlamında yerini tespit etmek makalenin asıl amacıdır. Halaç Türkleri İran’da yaşayan diğer Türkler gibi Pehlevî rejiminin kurulduğu 1925’ten beri İran’ın devlet anlayışı çerçevesinde asimile olmaya maruz kalmışlardır. Bu makale ile Halaç Türkçesini önümüzdeki süreçte bekleyen tehlikenin boyutlarını da ortaya koymaya çalışacağız.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Tehlikedeki Diller, Halaç Türkçesi, Türk Dili, Dil Canlılığı.
ABSTRACT
In this article, it has been struggled to consider language vitality, its death, and those languages which are under the peril of being eradicated, particularly Khalaj which is seen as an old dialect of Turkish language. The major aim of this article is to examine the factors causing language death, and tries to determine the vitality of Khalaj dialect. Khalaj Turks, since 1925, have been subjected to assimilation of Pahlavi’s state presidency. Here, there has also been a struggle to reveal and uncover the dimensions of past and on-coming dangers toward Khalaj dialect.
KEY WORDS
Endangered Languages, Khalach Turkish, Turkish Language, Language Vitality.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
AITCHISON, Fean (1981), Language Change: Progress or Decay?, Fontana Paperbacks, New York.
AKSAN, Doğan (2007), Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim I-II-III, TDK Yayınları, Ankara
APPEL R., P. MUYSKEN (1987), Language Contact and Bilingualism. London: Edward Arnold.
ATALAY, Besim (1941), Divanü Lügati’t-Türk, III. Cilt, TDK Yayınları, Ankara.
BARUTCU ÖZÖNDER F. Sema (1998), ‘‘İran ve Türkler’’, Güney Azerbaycan Edebiyatında İstiklal Sempozyumu, 30 Mayıs 1998. Ankara: Azerbaycan Kültür Derneği. Yayımlandığı yer: Kök Araştırmalar: Kök Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi IV(2) Güz 2002, 101-122.
BAŞAR, Umut (2016), “Yok Olma Tehlikesi Karşısında Halaç Türkçesi ve Ali Asgar Cemrâsî’nin Çalışmaları”, Tehlikedeki Diller Dergisi, Cilt 5, Sayı 8, 67-78.
BERNTEIN, B. (1971-5), Class, Codes and Control, Volumes 1-3. London: Routledge and Kegan Paul.
BOSNALI, Sonel (2007), İran Azerbaycan Türkçesi, Toplumdilbilimsel Bir İnceleme, Kebikeç Yayınevi, İstanbul.
BOSNALI, Sonel (2007), “İran Halacistan Bölgesinin Etnik-dilsel Yapısı ve Halaç Türkçesi”, Uluslar Arası Türklük Bilgisi Sempozyumu, 25-27 Nisan, Erzurum.
BOSNALI, Sonel (2012), “Dil Edimi Açısından Halaççanın Konumu”, Karadeniz Araştırmaları, Kış, Sayı 32, Ankara, 45-67.
CRYSTAL, David (1997), The Cambridge Encyclopedia of Language, Cambridge University Press, Cambridge.
CRYSTAL, David (2000), Language Death, Cambridge University, Cambridge.
DALBY, Andrew (2002), Language in Danger: how language loss threatens our future. Penguin, London.
DOERFER, Gerhard (1999), “İran’daki Türk Dil ve Lehçeleri ile Bunların Hayatta Kalma Şansı”, 3. Uluslararası Türk Dil Konferansı, TDK yayınları, Ankara.
EKER, Süer (2007), ‘‘Toplum-Dilbilim, Dil Planlamaları ve Kamu Mensuplarının Dil Kullanımı’’, Gazi Türkiyat, 1, 127-135.
FERGUSON, C. (1959), “Diglossia”, Word 15, 325–40.
GÖKDAĞ, Bilgehan Atsız (2012), Halaç Türkçesi Metinleri: Qarşu Baluqqa Selam, Vizyon Yayınevi, Ankara.
GÜZEL, Hasan (2019), “Ali Asgar Cemrasi ve Halaç Edebiyatı”, Türkbilig 36, 121-128.
HATEMİ, Bilal (2013), İran’da Yaşayan Halaç Türklerinin Sosyo-Kültürel Yapısı, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Bölümü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
KARABULUT, Ferhat (2007), “Dil ölümü tehlikesini yaşamış bir dil: Kazak Türkçesi”, Studia Uralo-Altaica 47, 301-325.
KREMNITZ G. (1981), “Du «bilinguisme» au «conflit linguistique» cheminement de termes et de concepts”, Langages, 61, 63-73.
KRAUSS, Michael E. (1992), The World’s Languages in Crisis. Language 68 (1), 4-10.
MOSCA, Gaetano (1939), The Rulling Class, Mcgraw-Hill Book Company, Inc., United States of America.
RAHİMİ, Mousa (Musa) (2013), ‘‘Dil Hayatiyeti Bağlamında Horasan Türklerinin Dil Durumu’’ TDİD, XIII/2 (Kış), İzmir, 131-142.
RAHİMİ, Mousa (Musa) (2019), “İran Türklüğünde Geleneksel Türk İnançlarının Etki ve İzleri”, Millî Folklor, Yıl 31, Sayı 124, Ankara, 147-159.
RAHİMİ, Mousa (Musa) (2012), “İran Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Konuşurlarının Ret Stratejilerine Üzerine Karşılaştırmalı Bir Deneme”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 9, Sayı 4, Aralık, Ankara, 133-146.
SARIKAYA, Yalçın (2010), “İran Türklerinde Siber Siyasal-Kültürel Hareketler”, Çağdaş Türklük Araştırmaları Sempozyumu 2010: İran Türkolojisi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
TRASK, L. R. (1996), Hisrorical Linguistics, Oxford University Press.
TRUDGILL, P. (1992), Introducing Language and Society, London: Penguin Books Ltd.
VAŞKANÎ-YE FERAHANÎ, Abdullah (1391/2012), Mebāni’ye Destūr Zebān-e Ħelecį-Ħelec Tili Bilgisi Ķuraķı, Vanya Yay., Tehran.
VAŞKANÎ-YE FERAHANÎ, Abdullah (1389/2010), Ħelechā der Āyįne-ye Tārįħ-Ħelecler Tārįħ Aynasıça, Vanya Yay., Tehran.
WHORF, Benjamin Lee (1956), Language, Through and Reality: Selected Writing of Benjamin Lee Whorf, ed. By J.B. CARROLL. New York and Cambridge, Mass.
WURM Stephen A. (1991) "Language Death and Disappearence: Causes and Circumstances" Endangered Languages, R.H ROBINS, E.M UHLENBECK (eds), 1-18, Berg, Oxford-New York.
https://markazi.mcls.gov.ir/icm_content/media/image/2018/03/178340_orig.pdf
www.ethnologue.com
|
