MTAD


 

 

Budizmin Faxiang Ekolüne İlişkin Eski Uygurca Belgeler (18. Bölüm, 22 – 25. Yapraklar)
UZUNKAYA, Uğur
Eylül 2020, 17(3):439-458; DOI: 10.1501/MTAD.17.2020.3.23
E-yayın Tarihi:
9 Kasım 2020
Makale (PDF 569 KB)

 

Old Uyghur Documents Related to the Faxiang School of Buddhism (Chapter 18, Leaves 22 – 25)
UZUNKAYA, Uğur
JMTS 2020, 17(3):439-458; DOI: 10.1501/MTAD.17.2020.3.23
Published online: 9 November 2020
Article (PDF 569 KB)

ÖZET
Budizmin Mahāyāna felsefi kavrayışından Mādhyamaka ve Yogācāra adında iki temel ekol ortaya çıkmıştır. Mādhyamaka ‘orta yol’ ekolünün temel kavramını ‘boşluk’ oluştururken, Yogācāra ‘yoga uygulaması’ ekolünde hakikat mutlak şuurdur. Yogācāra’dan Çinli seyyah ve keşiş Xuanzang’ın (玄奘) (602-664) temellerini attığı - daha sonraları Yeni Yogācāra olarak da anılacak - Faxiang (法相宗) ekolü ortaya çıkmıştır. Vasubandhu’nun Triṃśikā-vijñaptimātratā adlı eseri ve bu eser üzerine yazılan tefsirler temelinde Xuanzang, Cheng weishi lun (成唯識論) ‘Mutlak Şuur Nazariyesi Hakkında Hitabe’ adlı Faxiang ekolünün temel felsefesini ortaya koyan eserini kaleme almıştır. Bu yazının esasını oluşturan Budizmin Faxiang ekolüne ilişkin fragmanlar, daha önce neşredilmemiştir ve bugün Berlin Brandenburg Bilimler Akademisi Turfan Koleksiyonu’nda sırasıyla U 1317 ([T I] 10), U 1338 ([T I] 11), U 1367 ([T I] 12) ve U 1366 ([T I] 13) arşiv numaralarıyla korunmaktadır. Bu metin parçaları Budizmin Faxiang ekolüne ait en az otuz bölümden oluşan bir derleme eser olarak tanımlanabilecek bir yazma eserin 18. bölümünün 22., 23., 24. ve 25. yapraklarını oluşturmaktadır. Bu yazı yukarıda zikredilen fragmanların yazı çevirimlerini ve harf çevirilerini, Türkiye Türkçesine aktarmalarını, metne ilişkin notlarını ve dizin-sözlüğünü içermektedir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER

Eski Uygurca, metin neşri, Budizm, Faxiang ekolü.

ABSTRACT
Two main schools, namely Mādhyamaka and Yogācāra developed from the philosophical conception of Mahāyāna Buddhism. While the basic concept of the Mādhyamaka school meaning ‘middle way’ forms the ‘emptiness’, the essential thought in Yogācāra school ‘yoga practice’ is consciousness-only. Faxiang (法相 宗) school - later referred to as the New Yogācāra - emerged from Yogācāra school and it was founded by Chinese pilgrim and monk Xuanzang (玄奘) (602-664). On the basis of Vasubandhu’s Triṃśikā-vijñaptimātratā and its commentaries, Xuanzang wrote the basic philosophy of the Faxiang school named Cheng weishi lun (成唯識論) ‘Discourse on the Theory of Consciousness-Only’. The fragments relating to the Faxiang school of Buddhism, which form the basis of this article, have not been published before, and they are preserved with the archive number U 1317 ([T I] 10), U 1338 ([T I] 11), U 1367 ([T I] 12) and U 1366 ([T I] 13) at the Turfan Collection in the Berlin Brandenburg Academy of Sciences and Humanities. These fragments are from the 22nd, 23rd, 24th and 25th leaves of the 18th chapter of a manuscript related to the Faxiang school of Buddhism that can be described as a compilation of at least thirty sections. This paper contains the transcription and transliteration of aforementioned Old Uyghur fragment, translations into Turkish, notes and glossary with an analytical index.

KEY WORDS
Old Uyghur, text edition, Buddhism, Faxiang school.

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

ADAMS, D. Q. (2013) A Dictionary of Tocharian B. Revised and Greatly Enlarged. Vol. 1-2. Amsterdam, New York: Rodopi. (Leiden Studies in Indo-European. 10.)
CH’EN, K. (1973) Buddhism in China: A Historical Survey. Princeton: Princeton University Press.
CLAUSON, S. G. (1972) An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: Oxford at the Clarendon Press.
EDGERTON, F. (1953) Buddhist Hybrid Sanskrit Grammar and Dictionary. c. II: Dictionary. New Haven: Yale University Press.
ERDAL, M. (1991) Old Turkic Word Formation. A Functional Approach to theLexicon. Vol. I-II. Wiesbaden: Harrassowitz. (Turcologica 7.)
GHARIB, B. (1995). Sogdian Dictionary: Sogdian-Persian-English. Tehran: Farhangan.
HARVEY, P. (2013) An Introduction to Buddhism. Teaching, History and Practices, 2nd Edition. Cambridge: Cambridge University Press.
Japanese-English Buddhist Dictionary (1979) Tōkyō: Daitō Shunppansha.
MAKEHAM, J. (2014) Introduction. Transforming Consciousness. Yogācāra Thought in Modern China. ed. John MAKEHAM. New York: Oxford University Press.
MONIER-WILLIAMS, M. (1899) A Sanskrit-English Dictionary. Oxford: Oxford University Press.
NADALYAYEV, V. M., D. M. NASILOV, E. R. TENİŞEV, A. M. ŞÇERBAK (1969) Drevnetyurkskiy Slovar’. Leningrad: Izdat. Nauka, Leningradskoe Otd. (Akademiya Nauk SSSR. Institut Yazıkoznaniya).
ÖLMEZ, M. (1998) Eski Uygurca odug sak İkilemesi Üzerine. Türk Dilleri Araştırmaları, 8: 35-47.
ÖZERTURAL, Z. (2012) Alttürkische Handschriften Teil 16: Mahāyāna-sūtras und Kommentartexte. Stuttgart: Franz Steiner. (Verzeichnis der Orientalischen Handschriften in Deutschland. XIII, 24.)
ÖZERTURAL, Z., K. RÖHRBORN (2020) Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien, I. Verben. Band 2: edäd- – iztä- . Stuttgart: Steiner.
POUCHA, P. (1955) Institutiones Linguae Tocharicae. Pars I: Thesaurus Linguae Tocharicae Dialecti A. Praha: Statni Pedagogicke Nakladatelstvi. (Monografie Archivu Orientalniho. XV.)
RÖHRBORN, K. (1977-1998) Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien. 1-6. Wiesbaden: Steiner.
RÖHRBORN, K. (1991) Die alttürkische Xuanzang-Biographie VII. Nach der Handschrift von Leningrad, Paris und Peking sowie nach dem Transkript von Annemarie von Gabain hrsg., übersetzt und kommentiert. Wiesbaden: Harrassowitz. (Xuanzangs Leben und Werk. 3. VdSUA. 34.)
RÖHRBORN, K. (2010) Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien, Neubearbeitung. I. Verben. Band. 1: ab- - äzüglä-. Stuttgart: Steiner.
SHŌGAITO, M. (2003) Roshia shozō uigurugo bunken no kenkyū. Uiguru monji hyōki kanbun to uigurugo butten tekisuto. [İngilizce başlık:] Uighur Manuscripts in St. Petersburg. Chinese Texts in Uighur Script and Buddhist Uighur Texts. Kyoto (Studies in Old Eurasian Languages. 1.)
SIDERITS, M. (2007) Buddhism as Philosophy: An Introduction. Indianapolis: Hackett Publishing Co.
SOOTHILL, W. E., L. HODOUS (1937) A Dictionary of Chinese Buddhist Terms: with Sanskrit and English Equivalents and a Sanskrit-Pali Index. London: Kegan Paul, Trench, Trubner & Co.
TEKİN, Ş. (1980) Maitrisimit nom bitig: Die uigurische Übersetzung eines Werkes der buddhistischen Vaibhāṣika-Schule. 1. Transliteration, Übersetzung, Anmerkungen. 2. Analytischer und rückläufiger Index. Berlin: Akademie-Verlag. (AdW der DDR. ZAGA. SGKAO. BT. 9.)
WILKENS, J. (2001) Die Drei Körper des Buddha (trikäya). Das dritte Kapitel der uigurischen Fassung des Goldglanz-Sutras (Altun Yaruk Sudur). Eingeleitet, nach den Handschriften aus Berlin und St. Petersburg herausgegeben, übersetzt und kommentiert. Turnhout. (BT. 21.)
WILKENS, J. (2007) Das Buch von der Sündentilgung. Edition des alttürkisch-buddhistischen Kšanti Kılguluk Nom Bitig. Teil 1. [Vorwort, Einleitung, Edition]. Teil 2. [Glossar, Transliterationen, Tafeln]. Turnhout: Brepols. (BBAW. Akademienvorhaben Turfanforschung. BT. 25, 1 ve 2.)

Elektronik Kaynaklar/Digital Sources
DDB = Digital Dictionary of Buddhism, www.buddhism-dict.net (Erişim tarihi: 24.03.2020).
U 1317 ([T I] 10): [ön:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1317seite2.jpg (Erişim tarihi 25.03.2020) ve [arka:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1317seite1.jpg (Erişim tarihi: 25.03.2020)
U 1338 ([T I] 11): [ön:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1338seite2.jpg (Erişim tarihi 25.03.2020) ve [arka:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1338seite1.jpg (Erişim tarihi: 25.03.2020)
U 1366 ([T I] 13): [ön:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1366seite2.jpg (Erişim tarihi 25.03.2020) ve [arka:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1366seite1.jpg (Erişim tarihi: 25.03.2020)
U 1367 ([T I] 12): [ön:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1367seite2.jpg (Erişim tarihi 25.03.2020) ve [arka:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1367seite1.jpg (Erişim tarihi: 25.03.2020)


 

Yazışma / Correspondence:

Uğur Uzunkaya Uğur UZUNKAYA orcid.org/0000-0003-4534-9305 
Dr. Öğr. Üyesi, Erzurum Teknik Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
Adres: Erzurum Teknik Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, 25100 Yakutiye, Erzurum/TÜRKİYE.
Telefon: 444 53 88/2593.
E-posta: uguruzunkaya1@gmail.com

Yazı bilgisi:
Alındığı tarih: 16 Nisan 2020
Yayına kabul edildiği tarih: 12 Ekim 2020
E-yayın tarihi:  9 Kasım 2020
Çıktı sayfa sayısı: 20
Kaynak sayısı: 29

 


 

 

Ankara Üniversitesi | Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi  | Bölüm Ana Sayfası 
Telif Hakkı © 2004, AÜ DTCF Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü. Tüm hakları saklıdır.
  Sıhhiye - Ankara, TÜRKİYE
| Tel.: +90312 310 32 80  | Faks: +90312 310 57 13 | E-posta