|
Syntactic Lexicalization
UYSAL, Hülya
JMTS 2021, 18(3):407-419; DOI: 10.1501/MTAD.18.2021.3.22
Published online: 24 January 2022
Article (PDF 326 KB)
ÖZET
Bu çalışmada, sözdizimsel sözlükselleşmeye uğrayan birimler ele alınmıştır. Sözdizimsel sözlükselleşme sonucunda yeni bir anlam ortaya çıkmaktadır ve sözlükselleşen birimlerin işlevleri de değişebilmektedir. Örnek: Bildiğin dilleri söyler misin? (dilbilgisel yapı). Bu kız bildiğin aptal. (Sözlüksel birim). Bildiğin sözcüğü, kalıplaştığı ve sözdizimsel sözlükselleşmeye uğradığı için “kesinlikle, gerçekten” anlamlarını taşımaktadır ve işlevi değiştiği için de belirteç olarak kullanılmaktadır. Alanyazında bu konuyla ilgili olarak sınırlı sayıda çalışma vardır. Söz konusu çalışmalarda da sözdizimsel sözlükselleşme yüzeysel olarak ele alınmıştır. Bu yazıda analiz edilen örnekler Türkçe Ulusal Derlemi (TUD)’nden taranmıştır. Bu çalışmanın amacı, Türk sözlükbilimine katkı sağlamaktır.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
kalıplaşma, sözlükselleşme, sözdizimsel sözlükselleşme, donuk birim, yeni anlam.
ABSTRACT
In this study, units which have undergone syntactic lexicalization are discussed. After syntactic lexicalization, the new meaning occurs and the function of the lexicalized units can change, too. Example: Bildiğin dilleri söyler misin? (grammatical construction). Bu kız bildiğin aptal. (lexical unit). Word bildiğin took a fixed form and underwent syntactic lexicalization. Therefore, it has the meaning of “kesinlikle, gerçekten”. As the function changed, this unit is used as adverb. In literature, there are limited studies related to this subject. In these studies, syntactic lexicalization was not examined in detail. Examples analyzed in this study were scanned from Türkçe Ulusal Derlemi (TUD). The aim of this study is to contribute to Turkish lexicology.
KEY WORDS
fixedness, lexicalization, syntactic lexicalization, frozen unit, new meaning.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
AKSAN, Doğan (2004) Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
ANTTILA, Raimo (1989) Historical and Comparative Linguistics. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
BAUER, Laurie (1983), English Word Formation. Cambridge: Cambridge University Press.
BOZKURT, Ferdi (2016) Genel Sözlükler İçin Sözlük Birim Seçimi Ölçütleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
BRINTON, L. J. ve E. C. TRAUGOTT (2005) Lexicalization and Language Change. Cambridge: Cambridge University Press.
DURRANT, Philip (2016) Formulaicity Within Turkish Words. Mersin Üniversitesi Dil ve Edebiyat Dergisi. C. 13, S. 2, 35-52.
GÖKDAYI, Hürriyet (2008) Türkçede Kalıp Sözler. Bilig. Kış / 2008, Sayı 44, 89-110.
GÖKDAYI, Hürriyet (2011) Türkçede Kalıp Sözler. İstanbul: Kriter.
GÖKDAYI, Hürriyet (2019) Türkiye Türkçesinde Kalıplaşma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Cilt: 12, Sayı: 68, 168-176.
GÖKDAYI, Hürriyet (2019) Türkiye Türkçesinde Kalıp Sözler, Bu Sözleri İçeren Bir Sözlük İhtiyacı Ve Hazırlama Yöntemi. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi. Yıl: 7, Sayı: 19, 18-35.
İMER ve diğerleri (2011) Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
SARI, İsa (2015) Türkçede Ekleme Dışı Sözcük Yapımı ve Sözlükselleşme. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Türk Dili Bilim Dalı, Doktora Tezi.
VARDAR, Berke (1998) Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: ABC Kitabevi.
WILLIS, David (2007) Syntactic lexicalization as a new type of degrammaticalization. Linguistics.45–2 (2007), 271–310.
WRAY, Alison (2002) Formulaic Language and the Lexicon. Cambridge: Cambridge University Press.
İnternet Kaynakları/Digital Resources
Türkçe Ulusal Derlemi TUD, URL: v3.tnc.org.tr
|
