|
The Szeklers (székelyek) in Turkey and The Opinions on the Origin of Szeklers
ÖZ, Ayşe
JMTS 2023, 20(1): 38-47; DOI: 10.58785/MTAD.20.2023.1.3
Published online: 3 July 2023
Article (PDF 275 KB)
ÖZET
Sekeller (Macarca székelyek) yüzyıllardır ağırlıklı olarak bugünkü Romanya’nın Transilvanya (tarihî Macaristan’da Erdel) bölgesinde, Székelyföld olarak adlandırılan Sekel topraklarında yaşayan etnik bir gruptur. Macarca konuşmalarına karşın kendilerine özgü etnik adlandırmaları ve köken mitleri vardır. Kendilerini magyar (Macar) adından ziyade székely (Sekel) biçiminde adlandırmakta ve Macarlara kıyasla daha güçlü bir Hun kökeni bilinci bugün dahi Sekeller arasında varlığını sürdürmektedir. Sekeller ve onların kökenine ilişkin verileri ilk olarak Orta Çağ Macar kronik yazarları muhafaza etmiştir. Başta Anonymus ve Simon Kézai olmak üzere dönemin diğer kronik yazarlarının eserlerinde de Sekeller Hunlarla özdeşleştirilmiştir. Orta Çağ Macar kronik yazarlarının kaydettiği bu bilgiler zamanla farklı bir boyutta devam ederek günümüze kadar gelmiştir. Bu en eski Macar kroniklerinde aktarılan bilgiler ilerleyen süreçte Sekellerin kökenlerine dair bir kısım teorinin geliştirilmesinde dayanak noktası olmuştur. Bunun sonucunda geliştirilen teoriler iki ana eğilim etrafında şekillenmiştir. Birinci eğilim Sekellerin aslen Macar olduğu yönündedir. Diğer eğilime göre ise Sekeller Macarlara sonradan katılan aslen Türk kökenli bir kavimdir. Sekeller ve kökenleri hakkında yapılan araştırmaların büyük bir çoğunluğunu Macar literatürü oluşturmakla birlikte ülkemizde de konuyla ilgili kıymetli çalışmaların yapıldığı görülmektedir. Sekellere dair ülkemizde ortaya konulan çalışmalar incelendiğinde bunların bir kısmının çeviri yoluyla literatürümüze kazandırıldığı, büyük bir kısmının ise özgün araştırmalar olduğu görülmektedir. Bu çalışmada çeviri çalışmalarının anlatılmasından ziyade gerek Macar gerekse Türk araştırmacılarının Türkiye’de yaptığı bilimsel çalışmalar ve konuyla ilgili ileri sürülen görüşler esas alınacaktır. Amacımız ise Sekeller ve kökenleri hakkında Türkiye’de yapılan bu çalışmaları bir araya getirerek bu çalışmalardaki temel düşünceyi ortaya koymaktır.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Sekeller, köken, Türk, Macar, Orta Çağ
ABSTRACT
The Szeklers (székelyek in Hungarian) are an ethnic group that have lived for centuries mainly in the Transylvania (Erdel in the historical Hungary) region of present-day Romania, in the territory of Szeklerland, called Székelyföld. Despite of speaking Hungarian, they have their own ethnonym and origin myths. They call themselves székely (Szekler) rather than magyar (Hungarian), and have a stronger awareness of Hun origin than the Hungarians, that still exists among the Szeklers even today. The datas on the Szeklers and their origin first were appeared in the Hungarian chronicles. In the other chronicles of the period, fistly Anonymus and Simon Kézai’s chronicle, the Szeklers were identified with the Huns. These datas recorded by the medieval Hungarian chroniclers have continued in a different dimension with time and survived to the present day. The datas conveyed from these oldest Hungarian chronicles became the basis for the development of some theories about the origins of the Szeklers in the future. The theories developed as a result of this were united around two main tendencies. According to the first theory, the Szeklers are originally Hungarian. The other theory suggests that the Szeklers were originally a Turkic tribe that joined the Hungarians later. Although the majority of the researches on the Szeklers and their origins are Hungarian literature, it is seen that valuable studies on the subject have been made in our country. When looked at these studies that were put forward in our country, the big part of these are placed with traslations in our literatüre, the biggest part is original studies. In this study rather than explaining the translation studies, the scientific studies of both Hungarian and Turkish researchers in Turkey and the opinions put forward on the subject will be based. In this article, it is aimed to bring together these studies on the origin of the Szeklers in Turkey and to reveal the basic idea in these studies.
KEY WORDS
Szeklers, origin, Turkish, Hungarian, Medieval Age.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
DOĞAN İ. (2005) Attila’nın Torunları Sekeller, Yeni Avrasya Yayınları.
ÇİMEN, S.G. (2019) Hüseyin Namık ORKUN (1902-1956), TDV İslâm Ansiklopedisi, 3.basım, Cilt Ek2, 376-377.
GÖMEÇ S. (2011), Türk Tarihinde Sek El ~ Çik ~ Çigil Meselesi, Türkoloji, Cilt 18, Sayı 2, 49-60.
GYÖRFFY Gy. (ed.) (1986) A magyarok elődeiről és a honfoglalásról (Kortársak és kronikások híradasai), 3. kiadás, Budapest: Gondolat.
HÓMAN B. (1921) A székelyek eredete, Magyar Nyelv, 17. évfolyam, 1-3 szám, 90-107.
HUNFALVY P. (1876) Magyarország ethnográfiája, Budapest: MTA Könyvkiadó.
KLANICZAY T. (1964) A magyar irodalom története 1600-ig- I. kötet. Budapest: Akadémiai Kiadó.
ORKUN H.N. (1933) Peçenekler, İstanbul:Remzi Kitaphenesi.
ORKUN H.N. (1941) Eski Türk Yazıtları IV, İstanbul: Alâeddin Kıral Basımevi.
ÖGEL B. (1945) Sekel’lerin Ataları Hakkında (Sikil, Esgil Boyları), Belleten, Cilt 9, Sayı 36, 469-484.
ÖZ, A. (2021) Orta Çağ’da Macarlar ve Sekeller, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hungaroloji Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
PAULER Gy. (1888) Néhány szó hadi viszonyainkról a XI—XIII. században, Hadtörténelmi Közlemények, 128. évfolyam, 1. szám, 501-526.
RÁSONYI L. (1938) Ortaçağda, Erdel'de Türklüğün izleri, Belleten, Cilt 2, Sayı 5-6, 107-122.
RÉTHY L. (1890) A székelyek s a magyar honfoglalás, Etnographia, 1. szám, 24- 37.
SZÁDECZKY-KARDOSS L. (1927) A Székely Nemzet története és alkotmánya, Budapest: "Hargitavaralja" J. Sz. K.a Franklin-Tarsulat.
THÚRY J. (1898) A székelyek eredete IV, Erdélyi Múzeum, 15. évfolyam, 5.szám, 241- 247, Kolozsvár.
YİĞİT TÜRKER, P. (2022) Orta Çağ Erdeli’nde Hâkim Unsurlar ve Sekeller, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Tarih Anabilim Dalı, Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, Doktora Tezi.
.
|
