|
Analysis of the works of Alisher Navoi in the world literary criticism
RUZMANOVA, Rohila Usmanovna
JMTS 2023, 20(2): 247-258; DOI: 10.58785/MTAD.20.2023.2.16
Published online: 25 September 2023
Article (PDF 310 KB)
ÖZET
Bu makale büyük şair ve düşünür Ali Şir Nevai'nin dünya edebiyatı çalışmalarında yaptığı incelemeleri, eserleri üzerine yazılan bilimsel araştırmaları kapsamaktadır. Özellikle şairin eserlerinin Osmanlı Türk edebiyatı üzerindeki etkisi, Türkiye’ye gönderdiği gazelleri ve bunlar üzerine yazdığı şiirler ile bu konuda yapılan araştırmalara yer verilmiştir. Ali Şir Nevai'nin eserlerinin birçok milletten araştırmacılar tarafından büyük ilgiyle incelendiği, eserlerinin zamanında birkaç bölgeye yayıldığı ve yazma eserlerinin araştırılarak dünya bilim adamlarının ilgisini çektiği anlatılacaktır. Nevai’nin çalışmalarına gösterilen ilgi dünyada büyük bir yere sahip. Özellikle araştırmalar, Ali Şir Nevai eserlerinin el yazmalarının Avrupa kütüphanelerinde tutulduğunu ve ayrıca Nevai eserlerinin Doğu’nun çeşitli ülkelerinde yüzyıllar boyunca kopyalanıp dağıtıldığını gösteriyor. Ali Şir Nevai”nin hayatı ve yaratıcı etkinliği, zamanında bilim ve yaratıcı çevrelerin dikkatini çekti va günümüzde bile bu ilgi hiç azalmadı. Ali Şir Nevai’nin çalışmalarını derinlemesine incelemek ve özüyle halkımızın manevi dünyasını daha da zenginleştirmek her birimizin görevidir.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
dünya edebiyatı, edebî miras, Osmanlı Türk edebiyatı, el yazma, nazire, edebî etkilenme.
ABSTRACT
This article covers the studies of the great poet and thinker Alisher Navoi in his works of world literature and the scientific researches written on his works. In particular, the effect of the poet’s works on Ottoman Turkish literature, the ghazals he sent to Turkey and the poems he wrote on them, and the researches on this subject are included. It will be explained that Alisher Navoi’s works were studied with great interest by researchers from many nations, his works spread to several regions in his time, and his manuscripts were researched and attracted the attention of world scientists.
The interest shown in Navoi’s works has a great place in the world. In particular, studies show that manuscripts of Alisher Navoi’s works are kept in European libraries, and that Navoi’s works have been copied and distributed for centuries in various countries of the East. Alisher Navoi’s life and creative activity attracted the attention of scientific and creative circles in his time and even today, this interest has never waned. It is the duty of each of us to examine the works of Alisher Navoi in depth and to enrich the spiritual world of our people with its essence.
KEY WORDS
world literature, literary heritage, Ottoman Turkish literature, manuscript, nazira, literary influence.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
ABDULLAYEV, V. (1941) Alisher Navoiyning hayoti va Samarqanddagi adabiy faoliyati. (Filologiya fanlari nomz. …diss). Toshkent.
ÇETİNDAĞ, Y. (2006) Ali Şir Nevai’nin Osmanlı şiirine etkisi. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
GARBUZOVA, V.S. (1960) Turk adabiyoti klassiklari. Toshkent: O‘zdavnashr.
GARBUZOVA, V.S. (1963) Poeti srednevekovoy Tursii. Leningrad: LGU.
GÖVSA, İ.A. (1946) “Ali Şir Nevaî”, Türk Meşhurları Ansiklopedisi. İstanbul, 40-41.
GÜNAY, A. (1965) Ali Şir Nevai. Ali Şir Nevai’nin Birinci Divanı: Garâibü’s-Sığar. (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul.
İSEN, M. (1994) Anadolu Türk Edebî Dili Üzerine Nevai Etkisi. Uluğ Bey Sempozyumu. – Çorum, 30 Mayıs-1 Haziran, 294-304.
KARAÖRS, M.M. (1985) Ali Şir Nevai. Nevâdirü’ş-Şebâb. (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
KAYABAŞI, B. (1991) Taşlıcalı Yahya Bey Gülşen-i Envar (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
KÖPRÜLÜ, M. F. (1934) Ali Şir Nevai Ve Tesiratı. Türk Dili ve Edebiyatı Hakkında Araştırmalar. İstanbul, 257-266.
KUT, G. (2003) ‘Ali Şir Nevai, Garâibüs-Siğar. İnceleme-Karşılaştırmalı Metin. Ankara: Türk Dil Kurumu.
LEVEND, A. S. (1958) Türkiye kitaplıklarındaki Nevai yazmaları. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
LEVEND, A. S. (1966) Ali Şir Nevai. Divanlar, II. Ankara: TTK.
NALBANT, B. (2005) ‘Ali Şir Nevai. Nevâdirü’n-Nihâye (İnceleme, Metin, Dizin, Notlar). Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
NAVĀ’Ī, ‘A. (2015) Dīvān of the Aq Qoyunlu Admirers (1471). A. ERKİNOV (ed.). Tokyo: Institute for Languages and Cultures of Asia and Africa.
NAVOIY, A. (1991) Mukammal asarlar to‘plami. Yigirma tomlik. Sakkizinchi tom. Xamsa. Farhod va Shirin. Toshkent: Fan.
NAVOIY, A. (2021) Oqqo‘yunli muxlislar devoni: tabdil va faksimil matn. Nashrga tayyorlovchilar A. ERKINOV, R. JABBOROV. Toshkent: Donishmand ziyosi.
RUZMANOVA, R.U. (2010) Ali Şir Nevâî ve Seydî Ali Reis Kâtibî. Kardeş Kalemler, 4(41), 75-78.
RUZMANOVA, R.U. (2021) Аlisher Navoiy g‘azallari ta’sirida yozilgan 33 nazira. Alisher Navoiy Xalqaro jurnal, (1), 205-210.
SEDETTİN, N. E. (1936) Türk Şairleri. Cilt I. İstanbul: Suhulet Basımevi.
SULTANOV, T.I. (2018) Ali Şir Nevaî Şiirinin Sadık Bey Sadıkî Sanatına Etkisi. Dil ve edebiyat araştırmaları Uluslararası dergisi, 18, 277-285.
SULTANOV, T.I. (2021) Alisher Navoi Century and Prose in Almaz Ulviy Research. International Journal of Alisher Navoi, 1(2), 166-171.
TOPRAK, F. (2021) Tasavvufi ve Edebi Yönleriyle Ali Şir Nevayi. Ankara: Akçağ yayınları.
TÜRK, V. (2021) Türkiye'de Ali Şir Nevai Çalışmaları. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi. 52, 403-442.
TÜRKAY, K. (1988) Ali Şir Nevai: Bedâyi’ul-Vasat. İnceleme – Metin – Dizin. (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi. Ankara.
UNAL, Z. (2022) The works of Alisher Navoi in Sweden (Translated from Turkish by Rokhila RUZMANOVA). Alisher Navoi, vol. 2, issue 3, pp. 132-140.
YULDASHEVA, G. (2023) G‘arb olimasining Markaziy Osiyo tarixi va Alisher Navoiy ijodiga qarashlari. Alisher Navoiy xalqaro jurnali, 1.
|
