|
The Institution of Adoption in Old Turkish Law
TABAKLAR, Özcan, Berker KESKİN
JMTS, C. Eralp Alışık Memorial Issue . I, 2023, 20(3): 576-589; DOI: 10.58785/MTAD.20.2023.3.35
Published online: 25 October 2023
Article (PDF 3,2 MB)
ÖZET
Evlatlık alma Türklerde eski zamanlardan bu yana yaygın bir uygulamadır. Eski Türk hukuk sistemini ortaya koyan yazılı belgeler mevcut bulunmamakla birlikte Uygur Dönemi’nin hukukî içerikli belgeleri, töre ve geleneklere dayanan eski devir Türk hukukunun yapısı hakkında fikir vermektedir. Bu bakımdan evlatlığın tanıklar huzurunda yazılı bir sözleşme hazırlanarak alınması, çeşitli zorunlulukların bulunması, evlatlık alıp vermenin belli bir hukuk düzeni çerçevesinde gerçekleştiğini göstermektedir. Çalışmanın amacı, Eski Uygurca evlatlık sözleşmelerinden hareketle Eski Türk hukukunda evlatlık kurumunun yapısı ve işleyişini açıklamaktır. Öncelikle sözleşmelerin geçerliliği üzerinde durulmuş, ardından evlatlık verme sebeplerine değinilmiştir. Evlatlık olma ve evlatlık almanın şartlarının açıklanmasıyla sözleşmelerde bir hukuk terimi olarak kullanıldığı görülen sözcük ve sözcük grupları hakkında bilgi verilmiştir.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Evlat edinme, hukuk, Eski Türkçe, Uygurlar, sosyal yaşam.
ABSTRACT
Adoption has been a common practice among Turkish nation since ancient times. Written documents directly concerning the Old Turkish legal system are not available. Still, Old Uyghur legal documents can give an idea about the structure of the Old Turkish law system based on morals and traditions. When viewed from this aspect, the adoption of the child in the presence of witnesses by drawing up a written contract, and the existence of various sanctions show that adoption is carried out within the framework of a particular legal order. Our study aims to clarify the structure and operation of the institution of adoption in the Old Turkish law, based on the Old Uyghur adoption contracts. Firstly, we dwelled on the validity of the contracts and then discussed the adoption reasons. We explained the conditions and rules on adoption and gave information about the words and phrases that we noticed used as legal terms in contracts.
KEYWORDS
Adoption, law, Old Turkish, Uyghurs, social life.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
ARAT R.R. (1964) Eski Türk hukuk vesikaları. Journal de la Société Finno-Ougrienne (Sitzungsberichte der 6. Arbeitstagung der Permanent International Altaistic Conference in Helsinki 4.-8. 6. 1963), C. LXV, 11-77.
ARAT T. (1977) Evlât edinme hukukundaki gelişmelere toplumsal-işlevsel açıdan bakış. Prof. Dr. Osman F. Berki’ye Armağan içinde, Haz. Hicri FİŞEK, Erdoğan GÖĞER, Tuğrul ARAT, Turgut TURHAN, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakütesi Yayınları, 105-178.
ARSAL S.M. (1947) Türk Tarihi ve Hukuk‒Türk Tarihinin Ana Hatları, Tarihi Türk Devletlerinin Kuruluşu ve Hukuki Müesseseleri, Türklerin Hukuki Örfleri, Türe ve Yasaları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
ATAAY A.M. (1957) Medenî hukukda evlâd edinme. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 21, S. 1-4, 266-355.
AYDIN M.Â. (1995) Evlât Edinme. TDV İslam Ansiklopedisi. XI. İstanbul: TDV Yayınları, 527-529.
CAFEROĞLU, A. (1939) Türk taamül hukukunda evlâtlık müessesesi. Türk Hukuk ve İktisat Tarihi Mecmuası, C. II, 1932-1939, 97-118.
CİN H., AKGÜNDÜZ A. (2017) Türk Hukuk Tarihi. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
CLAUSON Sir G. (1972) An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: Clarendon Press.
ERCİLASUN A.B., AKKOYUNLU Z. (2014) Kâşgarlı Mahmud‒Dîvânu Lugâti’t-Türk. Ankara: TDK Yayınları.
İNAN A. (1948) Göçebe Türk boylarında evlâtlık müesseseleriyle ilgili gelenekler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. VI, S. III, Mayıs-Haziran, 127-137.
İZGİ Ö. (1987) Uygurların Siyasi ve Kültürel Tarihi (Hukuk Vesikalarına Göre). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
KESKİN B. (2020) Eski Uygur Türkçesi Hukuk Belgeleri ve Söz Varlığı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, İstanbul.
KESKİN B. (2021) Eski Uygurca ikilemelere katkılar. Türkiyat Mecmuası, C. XXXI (Özel Sayı), 151-175.
KESKİN B. (2022). Eski Uygur Türkçesi Hukuk Belgeleri. Ankara: TDK Yayınları.
LESSING F.D. (1960) Mongolian-English Dictionary. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
ÖGEL B. (1988) Dünden Bu Güne Türk Kültürünün Gelişme Çağları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
PULLEYBLANK E.G. (1991) Lexicon of Reconstructed Pronunciation in Early Middle Chinese, Late Middle Chinese, and Early Mandarin. Vancouver: UBC Press.
SAYIN KORKMAZ B.S. (2020) Roma aile hukukunda evlat edinmenin yeri ve usulleri. Ankara Barosu Dergisi, C. 78, S. 3, 49-98.
TABAKLAR Ö., KORKMAZ F. (2020) Orhun Yazıtları. İstanbul: Kapı Yayınları.
Tarama Sözlüğü I-VIII (1996) 2. Baskı, Ankara: TDK Yayınları.
TOPTAŞ K. (2016) Eski Mezopotamya’da çocuk. Archivum Anatolicum-Anadolu Arşivleri, C. 10, S. 1, 55-78.
Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü I-VI (2019) Birleştirilmiş Dördüncü Baskı, Ankara: TDK Yayınları.
VATANSEVER ÖZTÜRK M. (2023) Türk hukukunda evlat edinme müessesesinin tarihi gelişimi. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, S. 2, 313-355.
YAMADA N. (1972) Uigurubun nuhi monjo oyobi yōshi monjo [Uighur Documents of Slaves and Adopted Sons]. Ōsaka daigaku bungakubu kiyō [Memoirs of the Faculty of Letters, Osaka University], C. XVI, 161-268.
YAMADA N. (1993) Sammlung uigurischer Kontrakte. Haz. Juten ODA, Peter ZIEME, Hiroshi UMEMURA, Takao MORIYASU, Osaka: Osaka University Press.
|
