Volga Bulgar Türkçesindeki /öe/ ve /üe/ Diftonglarının Kökeni Üzerine
ÜNAL, Orçun
MTAD, C. Eralp Alışık Anısına . II, 2023, 20(4): 808-815; DOI: 10.58785/MTAD.20.2023.4.50
E-yayın Tarihi: 15 Nisan 2024
Makale (PDF 4,6 MB)

On the Origin of Diphthongs /öe/ and /üe/ in Volga Bulgarian Turkish
ÜNAL, Orçun
JMTS, C. Eralp Alışık Memorial Issue . II, 2023, 20(4): 808-815; DOI: 10.58785/MTAD.20.2023.4.50
Published online: 15 April 2024
Article (PDF 4,6 MB)

ÖZET
Bu çalışma, Volga Bulgar Türkçesiyle yazılmış mezar taşlarında tanıklanan /öe/ ve /üe/ diftonglarının kökenini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Araştırmacılar, bu diftongları şimdiye kadar İlk Türkçedeki uzun ünlülere bağlamıştır. Ancak veriler bir arada incelendiğinde, bu varsayımın doğru olmadığı görülmektedir. Aksine, /öe/ ve /üe/ diftongları birincil olup İlk Türkçe */öä/ ve */üä/ diftonglarının devamıdır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER
Volga Bulgar Türkçesi, diftong, İlk Türkçe, küen, köelč-

ABSTRACT
This study aims to reveal the origin of the diphthongs /öe/ and /üe/ attested on tombstones written in Volga Bulgar Turkish. Researchers have connected these diphthongs to the long vowels in Proto-Turkish. However, when the data are examined together, this assumption can be shown to be incorrect. On the contrary, the diphthongs /öe/ and /üe/ are primary and are the continuation of the diphthongs */öä/ and */üä/ in Proto-Turkish.

KEY WORDS
Volga Bulgar Turkish, diphthong, Proto-Turkish, küen, köelč-

KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY

BLAGOVA G.F. (1997) Etimologiçeskiy Slovar’ Tyurkskih Yazıkov. Obşçetyurkskiye i Mejtyurkskiye Leksiçeskiye Osnovı na Bukvı “K”, “Ḳ”. Moskva: Yazıki Russkoy Kul’turı.
CLAUSON SIR G. (1972) An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: Clarendon Press.
DURMUŞ O. (2009) Strahlenberg ve İlk Çuvaşça Kelime Listesi. Gazi Türkiyat. 5, 503-517.
ERDAL M. (1988) The Turkic Nagy-Szent-Miklós Inscription in Greek Letters. Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae. 42/2-3, 221-234.
ERDAL M. (1993) Die Sprache der wolgabolgarischen Inschriften. (Turcologica 13). Wiesbaden: Harrassowitz.
HAENISCH E. (1939) Wörterbuch zu Mangḥol un Niuca Tobca’an (Yüan-ch’ao Pi-shi). Geheime Geschichte der Mongolen. Leipzig: Harrassowitz.
HAKİMZYANOV F.S. (1978) Yazık Epitafiy Voljskih Bulgar. Moskva: Nauka.
KURIBAYASHI H. (2009) Word-Index to the Secret History of the Mongols with Chinese Transcriptions and Glosses. (CNEAS Monograph Series 33). Sendai: Center for Northeast Asian Studies, Tohoku University.
MÜLLER G.F. (1759) Sammlung rußischer Geschichte. Dritter Band, Viertes Stück. St. Petersburg: Kaiserliche Akademie der Wissenschaften.
PRITSAK O. (1959) Bolgaro-Tschuwaschica: Acht Noten zu den Wolga-Bolgarischen Grabinschriften des 13.-14. Jhs. Ural-Altaische Jahrbücher. 31, 274-314.
RÄSÄNEN M. (1969) Versuch eines etymologischen Wörterbuchs der Türksprachen. Helsinki: Suomalais-Ugrilainen Seura.
RÓNA-TAS A., BERTA Á. (2011) West Old Turkic. Turkic Loanwords in Hungarian. I–II. (Turcologica 84). Wiesbaden: Harrassowitz.
RÓNA-TAS A., FODOR S. (1973) Epigraphica Bulgarica. A Volgai Bolgár–Török Feliratok. Szeged.
STACHOWSKI M. (1993) Geschichte des jakutischen Vokalismus. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
STRAHLENBERG PH.J. VON (1730) Das nord- und ostliche Theil von Europa und Asia. Stockholm.
TEKİN T. (1988) Volga Bulgar Kitabeleri ve Volga Bulgarcası. Ankara: Türk Dil Kurumu.
TEKİN T. (1993) Irk Bitig. The Book of Omens. (Turcologica 18). Wiesbaden: Harrassowitz.
ÜNAL O. (2023) On A Sound Change in Proto-Turkic. International Journal of Eurasian Linguistics. 4 (2022), 277-299.
WILKENS J. (2021) Handwörterbuch des Altuigurischen. Altuigurisch-Deutsch-Türkisch. Eski Uygurcanın El Sözlüğü. Eski Uygurca-Almanca-Türkçe. Göttingen: Universitätsverlag Göttingen.