|
On the Examples of Constructed Dialogues in Turkish
TÜRKMEN, Emre
JMTS 2024, 21(1): 85-97; DOI: 10.58785/MTAD.21.2024.1.6
Published online: 1 July 2024
Article (PDF 315 KB)
ÖZET
Dolaylı anlatımlar edebî eserlerde, günlük dilde örneklerine sıklıkla rastlanan, bir başkasının sözünün ya da düşüncesinin aktarıldığı anlatım yollarındandır. Türkçede dolaylı anlatım, yapıca iç içe birleşik cümle kabul edilen cümle kuruluşları aracılığıyla izlenebilmektedir. Aktarma cümlesi adı verilebilecek bu kuruluşlarda konuşurun genellikle doğrudan ve dolaylı olmak üzere iki farklı aktarım ve bu çerçevede alıntılama faaliyeti görülmektedir. Birincisinde alıntılanan cümle bire bir, doğrudan aktarılırken ikincisinde alıntılanan ibare benzer mesajı iletmekle birlikte birtakım söz dizimsel değişikliklerle dolaylı olarak aktarılır. Öte yandan konuşurun aktarıcı olduğu bazı aktarma cümlesi örneklerinde, aktarılan cümlenin aslına sadık kalınmadan verilmesi de mümkündür. Bu tür örneklerde alıntılanan cümle; akılda kaldığı ölçüde ya da yeniden inşa edilerek kaynak cümleden az çok farklılaşmaktadır.
Bu çalışma doğrudan ya da dolaylı aktarma cümlesi üretimleri dışında üçüncü bir tür olarak yapılandırılmış diyalog (constructed dialogue) örneklerine dikkat çekmektedir. Yapılandırılmış diyalog örneklerinin nasıl oluştuğunu göstermeyi hedefleyen bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Çalışmanın veri kaynağını ikisi Arap harfli ikisi Latin harfli olmak üzere ilk baskılı dört roman oluşturmuştur. Yapılan incelemelerde yapılandırılmış diyalog özelliği sergileyen örneklerin özellikle sözün doğrudan aktarıldığı karşılıklı konuşma cümlelerinden hareketle üretildiği ve bu örneklerin söz dizimsel açıdan bulundukları cümlede aktarma cümlesi içinde aktarma cümlesi veya bir unsurun parçası olma özelliği taşıdığı sonucuna varılmıştır.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Dolaylı anlatım, alıntı, aktarma, aktarma cümlesi, yapılandırılmış diyalog.
ABSTRACT
Reported speech can be observed through nested compounds sentences. In these constructions named reporting clauses, the reporter performs two different reporting actions, direct and indirect. In direct reporting the sentence is reported exactly whereas in indirect reporting the reported statement is conveyed indirectly with some syntactic changes. On the other hand, the reporter may not stick to the original construction of the sentence he/she reports. In such examples, the reported sentence differs from the original sentence as it is re-constructed or simply to the degree that it is remembered before reporting.
This study focuses on “constructed dialogue” outside the categories of direct or indirect reporting clauses. The main aim of this study is to show how its examples are formed. The samples are derived from four literary first edition works by document analysis. It is concluded that the examples of constructed dialogues were reproduced especially from the dialogue sentences where the words or thoughts were directly reported. In these sentences, the reproduction of other’s words take part as reporting clause in clause or as a part of syntactic element.
KEY WORDS
Reported speech, quote, report, reporting clause, constructeddialogue.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
BARUTCU ÖZÖNDER, F. S. (2018) “Kutadgu Bilig II: Kutadgu Bilig’in Metin Türü ve Tarihsel Diyalektoloji için Değeri”, Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 3(2), 179-253. DOI: 10.32321/cutad.490986
BAYKURT, F. (1959) Yılanların Öcü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
COŞAR, A. M. (1997) Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Beş Şehir Adlı Eserindeki Cümlelerde Unsur Dizilişi ve Kuruluş İlişkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
COULMAS, F. (1986) “Reported Speech: Some General Issues”, Direct and Indirect Speech içinde, (Editör: F. COULMAS), 1-28, Berlin: Mouton de Gruyter.
FINNEGAN, R. (2011) Why Do We Qoute? The Culture and History of Quotation. Cambridge: Open Book Publishers.
GULDEMANN, T., M. von RONCADOR, W. van der WURFF (2002) “A Comprehensive Bibliography of Reported Discourse”, Reported Discourse: A Meeting Ground for Different Linguistic Domains içinde, (Editörler: T. GULDEMANN ve M. von RONCADOR), 363-416, Amsterdam: John Benjamins.
HOLT, E. (2009) “Reported Speech”, The Pragmatics of Interaction içinde, (Editörler: Sigurd D’HONDT, Jan-Ola ÖSTMAN ve Jef VERSCHUEREN), 190-205, Amsterdam: John Benjamins.
JANSSEN, Theo, Wim van der WURFF, (Eds.) (1996) Reported Speech Forms and Functions of the Verb. Amsterdam: John Benjamins.
LI, C. N. (1986) “Direct and Indirect Speech: A fuctional study”, Direct and Indirect Speech içinde, (Editör: F. COULMAS), 29-45, Berlin: Mouton de Gruyter.
PAMUK, O. (2012) Gizli Yüz. İstanbul: İletişim Yayınları.
TAHİR, K. (1965) Yorgun Savaşçı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
TANNEN, D. (2007) Talking Voices. Repetition, Dialogue and Imagery in Conversational Discourse. New York: Cambridge University Press.
TÜRKMEN, E. (2018) “Türkçede Aktarma Cümleleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 4(9), 274-285.
TÜRKMEN, E. (2023) Bir Karma Kuruluşlu Cümle Türü Olarak Türkçede Aktarma Cümleleri. Ankara: Eğitim Yayınevi.
VOLOŞİNOV, V. N. (2001) Marksizm ve Dil Felsefesi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Çev. Mehmet KÜÇÜK)
Yakup Kadri [KARAOSMANOĞLU] (1338/1922) Kiralık Konak. İstanbul: Evkâf-ı İslâmiye Matbaası.
Yakup Kadri [KARAOSMANOĞLU] (1928) Sodom ve Gomore. İstanbul: Hamid Matbaası.
ZWICKY, A. M. (1974) “Bibliography IV: Direct and Indirect Discourse”, Ohio State University Working Papers in Linguistcis, 17, 198-205.
|
