|
The WordNet of [Liberty], [Independence], and [Struggle for Independence] From Atatürk to Resulzade, From Resulzade to Elçibey (1): Mustafa Kemal Atatürk
PİLTEN-UFUK, Şahru
JMTS, 2024, 21(3): 482-523; DOI: 10.58785/MTAD.21.2024.3.17
Published online: 3 December 2024
Article (PDF 571 KB)
ÖZET
Bu çalışmada, Atatürk'ün [hürriyet], [istiklâl] ve [istiklâl mücadelesi] kavramlarına bakış açısı kurmuş olduğu söz ağlarından hareketle derlem tabanlı bir yöntemle incelenmiştir. Söz ağı analizi için Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri; Tamim, Telgraf ve Beyannameleri ve Nutuk’u sayısallaştırılarak 704.813 sözcükbirimi kapsayan bir derlem oluşturulmuştur. Oluşturulan derlemde hürriyet ve istiklâl sözcükleri belirgin eş dizim özellikleri ve anlam ilişkileri açısından incelenerek kavramların birbirleriyle nasıl etkileşimde bulunduğu, hangi kavramlarla ne sıklıkla bir arada kullanıldığı ve bu kullanımların hangi bağlamlarda gerçekleştiğini araştırılmıştır.
Bu araştırma sonucunda Atatürk’ün söz konusu kavramlara, özellikle eş dizim özelliklerini kullanarak ve bağlaçlar yardımıyla sınırlama, ilişkilendirme, anlamca birleştirme, tamamlama, anlam denkliklerini kurma ya da eş dizim anlamı oluşturma gibi çok çeşitli yöntemlerle farklı değerler yüklediği ve kurmuş olduğu söz ağlarında özellikle [millet] kavramını merkeze aldığı tespit edilmiştir. Atatürk'ün söylemlerinde oluşturduğu söz ağlarının çalışmanın sınırlılığını oluşturan 1919'dan Cumhuriyet’in ilanına kadar tutarlı bir şekilde devam etmesi; Atatürk’ün dil kullanımındaki ustalığının yanı sıra, bu kavramlar üzerindeki fikirlerinin 1919’dan çok daha önce olgunlaştığının, güncel durumlar ve gelişmelerle şekillenmediğinin göstergesidir. Ekler bölümünde tespit edilen söz ağları ana hatlarıyla listelenmiştir.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Atatürk’ün söz ağı, [hürriyet] kavramı, [istiklâl] kavramı, [istiklâl mücadelesi] kavramı, söz ağı analizi.
ABSTRACT
In this study, Atatürk's perspectives on the concepts of [freedom], [independence], and [struggle for independence] have been examined through a corpus-based approach, utilizing the semantic networks he constructed. For the semantic network analysis, Atatürk’s Speeches and Statements, Circulars, Telegrams, and Declarations, and the Nutuk were digitized, resulting in a corpus consisting of 704,813 word tokens. In the constructed corpus, the words hürriyet and istiklâl were analyzed in terms of their prominent collocational properties and semantic relationships. This analysis investigated how these concepts interact with one another, which other concepts they co-occur with, how frequently they do so, and the contexts in which these uses occur.
The findings of the research reveal that Atatürk assigned diverse values to these concepts by employing a wide range of methods, including the use of collocational properties, establishing limitations, forming associations, semantic amalgamations, completions, semantic equivalences, or constructing collocational meanings through conjunctions. It was also observed that the concept of [nation] (millet) was particularly central in the word networks he developed. The consistent continuation of the word networks constructed in Atatürk’s discourses from 1919 until the proclamation of the Republic—a limitation of this study—serves not only as a testament to Atatürk’s linguistic mastery but also as an indication that his ideas concerning these concepts had matured well before 1919 and were not shaped by contemporary circumstances or developments. The word networks identified are outlined in detail in the appendices.
KEY WORDS
Atatürk’s semantic network, the concept of [freedom], the concept of [independence], the concept of [struggle for independence], semantic network analysis.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
AHMED VEFİK PAŞA (1293/1876) Lehçe-i Osmanî. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
ALATLI Alev (2010) Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi. Batı’ya Yön Veren Metinler. Nevşehir: İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı, Kapadokya MYO, Cilt 3, s. 939-940.
ALLEN J. F. ve FRISCH A. M. (1982) What’s in a Semantic Network?. 20th Annual Meeting of the Association for Computational Linguistics, Toronto, Ontario, Canada. Association for Computational Linguistics. 19–27, https://aclanthology.org/P82-1004.pdf (8.08.2024)
ATATÜRK K. (1969) Nutuk, Cilt III, Vesikalar, Onuncu Baskı, İstanbul: Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, Millî Eğitim Basım Evi. (N)
ATATÜRK K. (1970) Nutuk, Cilt I (1919-1920), Onuncu Baskı, İstanbul: Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, Millî Eğitim Basım Evi. (N)
ATATÜRK K. (1970) Nutuk, Cilt II (1920-1927), Dokuzuncu Baskı, İstanbul: Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, Millî Eğitim Basım Evi. (N)
ATATÜRK K. (2006) Nutuk 1919 - 1927 ( Bugünkü Dille Yayına Hazırlayan Prof. Dr. Zeynep KORKMAZ), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. (NT)
ATATÜRK M. K. (1997) Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-II-III. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. (ASD)
ATATÜRK M. K. (2006) Atatürk'ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV (Açıklamalı Dizin ile). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. (ATTB)
AYVERDİ İ (t.y) Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Erişim adresi: https://www.lugatim.com/ (8.08.2024)
BARNETT G.A., vd., (2017) Measuring international relations in social media conversations, Government Information Quarterly, 34(1), 37-44.
COLLINS A. M., LOFTUS E. F. (1975) A Spreading-Activation Theory of Semantic Processing. Psychological Review, 82(6), 407-428.
COLLINS A. M., QUILLIAN M. R. (1969) Retrieval time from semantic memory. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, 8, 240-248.
ÇAĞRICI, M. (1998) Hürriyet. İslam Ansiklopedisi, Cilt 18, 505-505 https://islamansiklopedisi.org.tr/hurriyet (8.08.2024)
DOERFEL M. L. (1998) What constitutes semantic network analysis? A comparison of research and methodologies. Connections, 21(2), 16-26.
EBUZZİYA TEVFİK (1888) Lugat-ı Ebuzziya. İstanbul: Ebüzziya Matbaası.
GÜMÜŞATAM G. (2019) Ve ~ İle Biçimbirimlerinin Eş Değerlilikleri Üzerine. Türkbilig, (37), 123-137.
İNAN A. A. (2020) Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk’ün El Yazıları. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
JANG H., BAMETT G. A. (1995) Cultural differences in organizational communication: A semantic network analysis. Bulletin de Methodologie Sociologique, 44, 31-59.
JURAFSKY, D., ve MARTIN, J. H. (2024) Speech and Language Processing: An Introduction to Natural Language Processing, Computational Linguistics, and Speech Recognition, 3. Baskı.
KANG G.J, vd. (2017) Vaccine Semantic network analysis of vaccine sentiment in online social media, Vaccine 35(29), 3621-3638.
LEHMANN, F. (1992) Semantic Networks in Artificial Intelligence. Computer Journal of Mathematical Applications, 23(2-5), 1-50.
MUALLİM NACİ (1308/1891) Lugat-ı Naci. İstanbul: Asır Matbaası.
REDHOUSE J. W. (1852-1853). Kitâb-t Müntahabât-ı Lugât-i Osmâniyye. C. I-II, İstanbul: Cerîdehâne Matbaası.
REDHOUSE J. W. (1880). Redhouse's Turkish dictionary: in two parts, English and Turkish and Turkish and English (2. baskı). London: Bernard Quaritch Ltd.
STOHL C. (1993) European managers’ interpretation of participation: A semantic network analysis. Human Communication Research, 20, 97-117.
ŞEMSETTİN SAMİ (1299/1882). Kamus-i Fransevi – Fransızcadan Türkçeye Lügat (Dictionnaire Français - Turc). İstanbul: Mihran Matbaası.
ŞEMSETTİN SAMİ (1302/1885) Kamus-ı Fransevi. İstanbul: İkdam Matbaası.
ŞEMSETTİN SAMİ (1317/1900) Kamus-ı Türki. İstanbul: İkdam Matbaası.
ŞEMSETTİN SAMİ (1322/1905) Resimli Kamus-i Fransevi – Fransızcadan Türkçeye Lugat Kitabı (Dictionnaire Français – Turc Illustré), Dördüncü Baskı, Mihran Matbaası, İstanbul.
TURAN F. (2022) İstiklâl Marşı’nda Yansıtılan ‘Hürriyet’ ve ‘İstiklâl’ Kavramlarının Anlam Unsurlarına Dair. Kabulünün 100. Yılında İstiklal Marşı ve Mehmet Akif içinde, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, s. 89-100.
TÜRK DİL KURUMU. (t.y.) Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ (8.08.2024).
|
