|
The Semantic Field of "Independence" Since 20th Century Towards the Present Day
ERDEM, Melek
JMTS, 2024, 21(3): 524-541; DOI: 10.58785/MTAD.21.2024.3.18
Published online: 3 December 2024
Article (PDF 1,5 MB)
ÖZET
1900’lü yılların başından itibaren günümüze doğru gelişen tarihi sürece bağlı olarak, “bağımsızlık” kavram alanı içinde kullanılan terimlerin her biri dönemin şartlarına ve gereklerine göre bir anlam çerçevesine sahip olmuş ve tarihi olaylara bağlı olarak anlam, duygu değeri ve tasavvurlar kazanmıştır. Bazıları da belirli sözlerle eş dizimli olarak kalıplaşmış şekilde kullanılmaktadır. Buna göre, Türkmenistan’ın bağımsızlık sürecinde “bağımsızlık” ile ilgili kavramlar da edimsel eylemdeki gelenek ve formata göre şekillenmekte, bu kavramların kullanım alanları, kendi kavram alanları ve eş dizimli olarak kullanılabildiği kavramlar da buna göre çeşitlilik gösterebilmektedir. “Bağımsızlık” kavramı Türkmen Türkçesinde garaşsızlık, azatlık, özbaşdaklık, özıgtıyarlılık, deñ hak-hukuklılık, erkanalık, erkinlik, vatançılık, sözleri ile anlatım bulabilmektedir.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Türkmen, Türkmen Türkçesi, Söz Varlığı, Bağımsızlık, Kavram alanı.
ABSTRACT
Since the early 1900s, each term used within the domain of the concept of "independence," as part of the historical process evolving towards the present day, has acquired a meaning framework according to the conditions and requirements of the era, and has gained meanings, emotional values, and conceptions based on historical events. Some of these terms are also used in collocations alongside specific words. Accordingly, in the independence process of Turkmenistan, the concepts related to "independence" are shaped according to the tradition and format in illocutionary act, and the areas of use of these concepts, their own conceptual domains, and the concepts that can be used in collocations can vary accordingly. The concept of "independence" can be expressed in Turkmen Turkish as garaşsyzlyk, azatlyk, özbaşdaklyk, özygtyýarlylyk, deň hak-hukuklylyk, erkanalyk, erkinlik, watançylyk.
KEY WORDS
Turkmen, Turkmen Turkish, Vocabulary, Indipendence, Conceptual Domain.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
AŞIROV, N. A., K. CUMAYEV, A. K. KEKİLOV, A. MEREDOV, G. A. ÇARIYEV (1958) Türkmen Sovet Edebiyatınıñ Tarıhı Boyunça Oçerk I. Aşgabat.
AŞIROV, N. A., T. DURDIYEV, K. CUMAYEV, B. ŞAMIRADOV (1962) Türkmen Sovet Edebiyatınıñ Tarıhı Boyunça Oçerk II. Aşgabat.
CUMAYEV, K., E. İŞANGULIYEV, N. ATDAYEV, A. GARAYEV, M. GURBANSÄHEDOV, K. CUMAYEV, A. MIRADOV (1979) Türkmen Edebiyatınıñ Tarıhı IV. Aşgabat.
CUMAYEV, K., E. İŞANGULIYEV, N. ATDAYEV, A. GARAYEV, M. GURBANSÄHEDOV (1980) Türkmen Edebiyatınıñ, Tarıhı V. 1. Kitap, Aşgabat.
CUMAYEV, K., E. İŞANGULIYEV, N. ATDAYEV, Ş. GANDIMOV, A. GARAYEV, M. GURBANSÄHEDOV, D. NURALIYEV (1981) Türkmen Edebiyatınıñ Tarıhı V. 2. kitap, Aşgabat.
CUMAYEV, K., Ş. GANDIMOV, N. ATDAYEV, A. GARAYEV, M. GURBANSÄHEDOV, D. NURALIYEV (1982) Türkmen Edebiyatınıñ Tarıhı VI. 1. kitap, Aşgabat.
CUMAYEV, K., Ş. GANDIMOV, N. ATDAYEV, A. GARAYEV, M. GURBANSÄHEDOV, D. NURALIYEV (1984) Türkmen Edebiyatınıñ Tarıhı VI. 2. kitap, Aşgabat.
ERDEM, Melek (1988) Dede Korkut Türkmenistan Varyantları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
ERDEM, Melek (1995) “Ata Rahmanov”, Kırım, 3(11), Nisan-Mayıs-Haziran 1995: 28-32.
ERDEM, Melek (1999) “Türkmenistan’daki Dede Korkut destanlarının Türkmen şuurunun yaratılmasındaki rolü”, Kök Araştırmalar, 1(2): 149-159.
ESENOV, Allamırat (1992) Professor Mäti Kösäyev. Aşgabat.
GARRIYEV, A., A. ROSLYAKOV, A. SAPAROV, Ş. TÄŞLİYEV, C. ALLADADOV, A. ANNANUROV, M. MOŞEV, Y. PERMAYAK, M. YAZIKOVA (1970) Sovet Türkmenistanınıñ Tarıhı 1917-1937. Aşgabat.
GARRIYEV, A., A. ROSLYAKOV, A. SAPAROV, Ş. TÄŞLİYEV, C. ALLADADOV, A. ANNANUROV, M. MOŞEV, Y. PERMAYAK, M. YAZIKOVA (1971) Sovet Türkmenistanınıñ Tarıhı 1938-1967. Aşgabat.
KÖSÄYEV, Mäti (1990) Gorkut Ata Gadımı Türkmen Eposı. Red.: B. A. Garrıyev, Aşgabat.
LAKOFF George, Mark JOHNSON (1980) Metaphors We Live By. Chicago and London.
MUHAMMETBERDİYEV, K. B., Y. ORAZGILICOV, T. A. SAHIDOV (2010) Türkmenistanıñ Tarıhından Materiallar: 1917-2005. Aşgabat.
MUSAYEV, A. (2012) Türkmenistanıñ Tarıhı. Daşoguz.
NEPESOV, CUMADURDI (1988) “Kırk yılıñ göz tussagı”, Edebiyat ve Sungat, No 42 (2647), 14 Oktyabr 1988, s.4-5.
NURBADOV, KASIM (1994) “Ahmet Ahundov-Gürgenliniñ doglan gününiñ 85 yıllıgına, Ahundov-Gürgenli ve “Gorkut Ata” ”, Türkmenistan, No 72 (20831), 30 Mart 1994: 3.
SÖYEGOV, MIRATGELDİ (1988) “Türkmen edebiyatında ceditçilik dönemi hakkında bazı tespitler ve yeni malumatlar”, Akt.: Y. Akgül, Bilig, Sayı 7/Güz 1988: 112-121.
|
