|
Entry of the United Caucasus Mountaineers Republic To Soviet Domination and Wars of Freedom and Independence in Karachay-Balkaria
TAVKUL, Ufuk
JMTS, 2024, 21(3): 599-615; DOI: 10.58785/MTAD.21.2024.3.23
Published online: 3 December 2024
Article (PDF 310 KB)
ÖZET
Rusya İmparatorluğu’nun sıcak denizlere inme siyasetinin karşısında 300 yıl direnen Kafkasya halkları bu hürriyet mücadelesini 19. yüzyıl ortalarında kaybettiler. Savaşın sonunda yüzbinlerce Kafkasyalı Osmanlı Devleti topraklarına sürüldüler. 1917’de Rusya İmparatorluğu’nun yıkılması Kafkasyalılar için bir umut oldu. 1918 yılında Kafkasya halkları Birleşik Kafkasya Cumhuriyeti’ni kurdular. Bu cumhuriyet 1920 yılında Sovyetler tarafından devrildi ve Kafkasya halkları Sovyet hâkimiyeti altına girdiler. Bu tarihten itibaren Karaçay-Malkar halkı Kafkaslarda yeni bir hürriyet ve bağımsızlık mücadelesi başlattı. Yetersiz silah gücü ve nüfuslarına rağmen Karaçaylılar ve Malkarlılar yirmi yıldan fazla bir süre Sovyetler Birliğine ve Kızıl Orduya karşı savaştılar. Bu savaşlarda nüfuslarının büyük bölümünü kaybeden Karaçay-Malkarlılar 2. Dünya Savaşı yıllarında da Sovyet hükümetine karşı direndiler. Sovyet diktatörü Stalin’in kararıyla 1943-1944 yıllarında ata yurtlarından sürgüne gönderildiler. Aslında bir soykırım olan bu sürgünden 1960’lı yıllarda Kafkaslara döndüler. Nüfuslarının en önemli kesimini sürgün yıllarında kaybeden Karaçay-Malkarlılar bağımsızlık mücadelesini Sovyetler Birliği yıkılana kadar devam ettirdiler.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Kafkaslar, Rus-Kafkas Savaşları, Birleşik Kafkasya Cumhuriyeti, Karaçay-Malkarlılar, Kafkasya sürgünleri.
ABSTRACT
The peoples of the Caucasus, who resisted the Russian Empire's policy of entering the warm seas for 300 years, lost this struggle for freedom in the mid-19th century. At the end of the war, hundreds of thousands of Caucasians were deported to the territory of the Ottoman Empire. The collapse of the Russian Empire in 1917 became a hope for the Caucasians. In 1918, the peoples of the Caucasus founded the United Caucasus Republic. This republic was overthrown by the Soviets in 1920 and the peoples of the Caucasus came under Soviet rule. From this date on, the Karachay-Balkar people started a new struggle for freedom and independence in the Caucasus. Despite their insufficient weapon power and population, Karachays and Balkars fought against the Soviet Union and the Red Army for more than twenty years. Karachay-Balkars, who lost most of their population in these wars, also resisted the Soviet government during World War II. By the decision of Soviet dictator Stalin, they were exiled from their ancestral homes in 1943-1944. They returned to the Caucasus in the 1960s from this exile, which was actually a genocide. Karachay-Balkars, who lost the most significant part of their population during the years of exile, continued their struggle for independence until the collapse of the Soviet Union.
KEY WORDS
Caucasus, Russian-Caucasian Wars, United Caucasus Republic, Karachay-Balkars, deportations from the Caucasus.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
ALEXIEV, A. R. (1985) ″Soviet Nationalities Under Attack: The World War II Experience″, Soviet Nationalities in Strategic Perspective. Ed. by: S. Enders WIMBUSH, London: Croom Helm, 61-74.
ASLANBEK, M. (1952) Karaçay ve Malkar Türklerinin Faciası. Ankara: Çankaya Matbaası.
ASLANBEK, M. (1990) ″Sovyetlerin Karaçay Halkını İmhası″, çev. Ufuk TAVKUL, Kuzey Kafkasya Kültür Dergisi, 15 (79-82), 47-50.
BADDELEY, J. F. (1989) Rusların Kafkasya’yı İstilası ve Şeyh Şamil. Çev. Sedat ÖZDEN, İstanbul: Kayıhan Yayınları.
BENNIGSEN, A. – C. L. QUELQUEJAY (1981) Step’de Ezan Sesleri. Çev. Nezih UZEL, İstanbul: Selçuk Yayınları.
GRANNES, A. (1991) ″The Soviet Deportation in 1943 of the Karachays: Turkic Muslim People of North Caucasus″, Journal Institute of Muslim Minority Affairs, XII (1), January, 55-68.
HIZAL. A. H. (1961) Kuzey Kafkasya Hürriyet ve İstiklal Davası. Ankara: Orkun Yayınları.
KARÇA, R. (1956) ″Şimali Kafkasya’da Tehcir ve Katliâm″, Dergi, (5), 35-50.
KASUMOV, A. H. ve H. A. KASUMOV (1992) Genotsid Adıgov. İz İstorii Borbı Adıgov Za Nezavisimost v XIX veke. Nalçik: İzdatelstvo Logos.
KURAT, A. N. (1993) Rusya Tarihi-Başlangıçtan 1917’ye kadar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
ŞAHİN, E. (2007) ″Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti’nin İlânı″, Kafkasya Araştırma & Analiz, 2 (3): 4-14.
TAVKUL, U. (1993) Kafkasya Dağlılarında Hayat ve Kültür. Karaçay-Malkar Türklerinde Sosyo-Ekonomik Yapı ve Değişme Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
TURAN, M. A. (1987) ″Kuzey Kafkasya Toplumlarının Nüfuslarındaki Kantitatif Değişmeler″, Kuzey Kafkasya, 11 (64-65): 8-18.
|
