|
Historical Representations and Collective Memory in 19th Century Tatar Literature
KHAZE SHAHGOLI, Derya Hamiye
JMTS, 2024, 21(4): 742-755; DOI: 10.58785/MTAD.21.2024.4.31
Published online: 3 February 2025
Article (PDF 401 KB)
ÖZET
XIX. yüzyılda İdil-Ural coğrafyasında meydana gelen yenileşme hareketlerinin sonuçlarından biri de yüzyıl sonunda Batılı anlamda edebî türde eserlerin yazılmaya başlanmasıdır. Cedit edebiyatı külliyatına dâhil edilen bu eserler üzerinden daha çok Batılılaşma, modernleşme, eğitim reformu ve toplumsal eşitsizlikler incelenmiştir. Ancak bu eserlerde, tarihe dair bilgilerle birlikte, yazarın kolektif ve kültürel hafızasında bu tarihlerin nasıl şekillendiğine dair yansımaların da bulunduğu tespit edilmiştir. Çalışmamızda 1886-1905 yılları arasında Tatar Türkçesinde yazılmış edebî eserlerdeki hafıza temsilleri incelenerek kolektif hafıza ve kimlik vurgusunun XIX. yüzyıl sonundaki ifadesi edebî metinler üzerinden gösterilmeye çalışacaktır.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
İdil-Ural, Kazan, Tatar Edebiyatı, Kolektif Hafıza, Kimlik.
ABSTRACT
In the 19th century, one of the results of the modernization movements in the Volga-Ural region was the emergence of literary works written in European literary forms by the end of the century. These works, which are included in the Jadid literature corpus, mostly examine westernization, modernization, educational reforms, and social inequalities. However, it has also been observed that, along with historical information, the reflections of how these histories were shaped in the collective and cultural memory of the author are also present in these works. In our study, the representations of memory in the literary works written in Tatar Turkish between 1886 and 1905 will be examined, and an attempt will be made to demonstrate the expression of collective memory and identity at the end of the 19th century through literary texts.
KEY WORDS
Volga-Ural Region, Kazan, Tatar Literature, Collective Memory, Identity.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
AKYİĞİTZADE, Musa (1886) HüsÀme’d-dìn Me?la. Kazan: Kazan Üniversitesi.
ASSMANN, Jan (2008) Communicative and Culturel Memory. Berlin: Walter de Gruyter.
ASSMANN, Jan (2018) Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik (çev. Ayşe Tekin) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
ÇOKRÎ, Ali (1889) Medó-i Úazan. Kazan: Viçivslav Tabhanesi.
CONFINO, Alon (2010) "Memory and History of Mentalities", (içinde A. ERLL & A. NÜNNING (Eds.), A Companion to Cultural Memory Studies: An International and Interdisciplinary Handbook, New York: De Gruyter, 77-84.
ERLL, Astrid (2005) Kollektives Gedachtnis und Erinnerungskulturen: Eine Einführung. Stuttgart: Metzlersche Verlagshandlung.
MUSİN, Flün (1998) Gayaz İshaki Turmuşu hem ?şçenlig?. Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı.
GAYNANOVA, Lena (1998) Gayaz İshakıy Pov?stler hem Hikeyaler. Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı.
GAYNULLİN, Möhemmet (1968) XIX Yözde Tatar Edebiyatı. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.
GOMEROV, İlham (2006) Megrifet Cırçısı Gali Çokrıynı? Tormış Hem İcat Seòifeler?. Kazan: Şkola.
HALBWACHS, Maurice (2018) Kolektif Bellek. (Çev. Zuhal KARAGÖZ), İstanbul: Pinhan Yayınları.
HALİDÎ, Fatih (1897) Bul?arnı? SulùÀn-ıéÁdil Toútamış Òan Úızı Óalìmeni? Baóåi. Kazan: Tipo-litografiya Naslıdnikov M. Çirkovov.
İSHAKÎ, Ayaz (1904) İki Yüz Yıldan äo? İnúırÀø. Kazan: Lito-Tipografiya İ.N. Haritonova.
KURAT, Akdes Nimet (1972) IV-XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
MÖHEMMETŞİN, Zöfer (2001) Fatiò Òalidin?? İcat Mirası. Kazan: Ta?-Zarya.
NEUMANN, Birgit (2010) The Literary Representations of Memory. New York: De Gruyter.
NORA, Pierre (2022) Hafıza Mekânları. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
SEHAPOV, Ehmet (1997) İshakıy Hem XX Gasır Tatar Edebiyatı: Monografiya. Kazan: Tatar Miras Kitap Neşriyatı.
Tatar Edebiyatı Tariòı (1985) Tom II: XIX Yöz Tatar Edebiyatı. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.
ZAHİDULLİNA, Daniya vd. (2022). Sö?mbike: Fenni-Popular Cı?ntık. Kazan: Cı?n Neşriyatı.
|
