|
Saami Ethnography – II (Mythology)
TEZİÇ, Mustafa Can
JMTS, 2024, 21(4): 808-815; DOI: 10.58785/MTAD.21.2024.4.34
Published online: 3 February 2025
Article (PDF 437 KB)
ÖZET
Günümüzde Rusya Federasyonu’nun Kuzeybatısında yer alan Kola yarımadasında Finlandiya, İsveç ve Norveç’i de içerisine alacak şekilde İskandinavya’nın kuzey bölgelerinde yaşamlarını asırlardır sürdüren Saamiler yaşadıkları coğrafyaya adaptasyon süreci içerisinde tıpkı maddi kültürleri gibi inanç dünyalarını da uyarlamışlardır. Bir yanda İskandinav yarımadasından ve çevre bölgelerinden diğer yandan İskandinavya’dan Mançurya’ya kadar uzanan bir coğrafyadan almış oldukları mirası bir arada bir bütün haline getiren Saamiler süreç içerisinde kendilerine özgün bir mitolojik sistem yaratmışlardır. Tıpkı Sibiryalı akrabaları gibi gök, yer ve yerin altı olarak kozmolojik bir anlayışı benimseyen Saami mitolojisi de pek çok zoomorfik ve antropomorfik yapıda insanlara karşı iyi, kötü veya nispeten tarafsız tanrılara ve ruhlara sahiptir.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Saami, Mitoloji, Şamanizm, Lapon, Etnografya.
ABSTRACT
Today, the Saami people, who have been living for centuries on the Kola peninsula located in the Northwest of the Russian Federation and in the northern regions of Scandinavia, including Finland, Sweden and Norway, have adopted their belief systems, just like their material culture, during the adaptation process to the geography they live in. The Saami people, who integrated the heritage they received from the Scandinavian peninsula and its surrounding regions on the one hand, and from a geography extending from Scandinavia to Manchuria on the other hand, created a unique mythological system for themselves in this process. Just like their Siberian relatives, Saami mythology, which adopts a cosmological understanding of sky, earth, and underworld, has gods and spirits that are good, bad or relatively neutral towards humans in many zoomorphic and anthropomorphic structures.
KEY WORDS
Saami, Mythology, Shamanism, Lapon, Ethnography.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
BOL’ŞAKOVA, N. (2005) Jizn’, Obıçai i Mofı Kol’skih Saamov v Proşlom i Nastoyaşhem. Murmansk: Murmanskoye Knijnoye İzdatel’stvo.
ÇARNOLUSKİY, V.V. (1966) "O Kul’te Myandaşa", Skandinavskiy Sbornik, XI, Artuskiy Gosudarstvennıy Universitet. Talin: İzdatel’stvo “Eesti Raamat”. (https://saami.su/biblioteka/stati/o-kulte-myandasha.html).
ÇARNOLUSKİY, V.V. (1972) V Krayu Letuçego Kamnya. Zapiski Etnografa. Moskva: İzdatel’stvo “Mısl’”.
HARVA, U. (2022). Altay Panteonu. Mitler, Ritüeller, İnançlar ve Tanrılar. (çev. Ömer SUVEREN) İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
HOMİÇ, L.V. (1999) Saamı. St. Petersburg: otd-nie İzd-va “Prosveşheniye” (https://saami.su/biblioteka/knigi/saamy.html).
HULTKRANTZ, Å. (2022) Karşılaştırmalı Bir Bakış Açısından Lapon Şamanizmi, Sibirya’dan Balkanlara Şamanlar ve Cadılar Cilt I (Editör Ceren SUNGUR), (Çeviren Deniz Ege ALTINÇİÇEK), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
KOŞEÇKİN, İ.S. (2003) Drevniye Religioznıye Predstavleniya i Obryadı Kol’skih Saamov. Pribaltiysko-Finskiye Narodı Rossii. Moskva: Nauka.
PETRUHİN, V. (2005) Mifi Finno-Ugrov. Moskova: Astrel’ AST Tranzitkniga.
SCHEFFER, I. (2008) Lapponia Legendı i Mifı Drevney Laplandii. Apatit’.
VOLKOV, N.N. (1996) Russkiye Saamı. İstoriko-Etnografiçeskiye Oçerki. Muzey Antropologii i Etnografii im. Peter Velikogo (Kunstkamera) Rossiyskoy akademii Nauk: Saamskiy İnstitut.
Saamı – “Reçnıe Lyudi” Rossii. (https://zenon74.ru/interview/saamy-rechnye-lyudi-rossii).
|
