|
A Dystopian Narrative in Tatar Jadid Literature: İkĕ Yöz Yıldan Soŋ İnkıraz
ERBİRSİN, Derya Hamiye
JMTS 2022, 19(3):387-395; DOI: 10.1501/MTAD.19.2022.3.17
Published online: 28 November 2022
Article (PDF 324 KB)
ÖZET
2020 yılında yaşanan küresel salgınla beraber, 20. yüzyılın başında totaliter ve endüstriyel toplumun birer eleştirisi olarak karşımıza çıkan distopik dünya kurgusu ve distopik anlatı türleri tekrar gündeme gelmiştir. Batı edebiyatında, gelişen teknoloji ve üretim artışına rağmen insanlığa dair inancın azalması ve doğal kaynakların hızla tüketimi; kıtlık, açlık ve salgın hastalıklar gibi pek çok sorunu beraberinde getirmiş ve ütopyalarda kurulan “mükemmel” toplum anlayışından uzaklaşılarak kötü gelecek kurguları olarak distopya türü ortaya çıkmıştır. Batılı anlamda distopya edebiyatı, yaşanan toplumsal ve tarihsel olayların abartılmış, kötü senaryolarla sunulduğu çoğu zaman alegorik özellikteki, ciddi toplum eleştirileridir. Çalışmamızda, Tatar edebiyatının Batılı anlamdaki ilk edebî örneklerinden olan İki Yüz Yıldan Sonra İnkıraz’ın distopya türüyle benzeşen ve farklılaşan yönleri ele alınmıştır. Böylelikle 19. yüzyılın sonu ve 20 yüzyılın başı gibi modern Türk dünyası edebiyatı için erken sayılabilecek bir tarihte ve Batı’daki distopik eserlerin izinde yazılmış olan bu eserin tanıtılmasıyla edebeyat tarihi ve genel olarak edebiyat araştırmalarına kazandırılması hedeflenmiştir.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Distopya, Tatar Edebiyatı, Ayaz İshakî, İki Yüz Yıldan Sonra İnkıraz.
ABSTRACT
In 2020, with the global pandemic, dystopian fictions and narrative genres, which appeared as a critique of totalitarian and industrial society at the beginning of the 20th century, have come to the agenda again. In Western literature, despite the developing technology and increase in production, the decline in faith in humanity and the rapid consumption of natural resources brought along many problems such as famine, hunger and epidemics and the dystopia genre emerged as a fiction of the bad future by moving away from the "perfect" society understanding established in utopias. Dystopian literature is often allegorical and serious criticism of society, in which social and historical events are presented with exaggerated and bad scenarios. We analyzed one of the first literary examples of Tatar literature İkĕ Yöz Yıldan Soŋ İnkıraz (Collapse after Two Hundred Years) in terms of its similarities and differences with general features dystopian literature. Thus, introducing and analyzing this work which is written in the beginning of the 20th century -an early date for the literature of the modern Turkish world- and in the footsteps of dystopian works in the West, aims to contribute to history of Turkish literature and literary research in general.
KEY WORDS
Dystopias, Tatar Literature, Ayaz İshakî, İkĕ Yöz Yıldan Soŋ İnkıraz.
İsmail Gaspıralı tarafından yazılan Dârürrâhat Müslümanları (1906) isimli eser ise ütopya türünün ilk örneklerinden biri olarak gösterilmektedir.
KAYNAKLAR / BIBLIOGRAPHY
BOOKER, M.Keith (1994). The Dystopian Impulse in Modern Literature. London:Greenwood Press.
GAYNANOVA, Lena (1998), Gayaz İshakıy: Povĕstler hem Hikeyaler (1899-1908), I. Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı.
İSHAKÎ, Muhammed Ayaz (1904). İkĕ Yöz Yıldan Soŋ İnkıraz. Kazan: Haritanov Matbaası.
ÖZDEMİR, Aşur (2016). Yeni Kazak Nesrinde Tahkiyevi Türler Üzerine. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(1), 108-127.
SEHAPOV, Ehmet(1997). Ishakıy İcatı. Kazan: Tatar Miras Kitap Neşriyatı.
Tatarstan Respublikası Fenner Akadimiyası G. İbrahimov İsimindegi Til, Edebiyat Hem Sengat İnstitutı(1979). Tatar Tiliniŋ Aŋlatmalı Süzlĕgĕ. Kazan: Matbugat Yortı Neşriyatı.
ÜRETMEN, Pınar (2020). “Distopyalar: Foucault’nun İktidar Kavramının ve Agamben’in Olağanüstü Hal Açılımının Distopik Anlatıdaki İzdüşümleri”, Doğu Batı Dergisi, Sayı 80, 141-165.
|
